Vesvese gizli sese deyilir. Bir mesder olan “vesvas” kelmesinin şeytana ad olması da eyni mena ile elaqedardır ki, şeytan “vesvesenin qaynağı” demekdir. Ancaq geniş yayılmış menasıyla vesvese nefsin ve ya şeytanın qelbe atdığı xeyirsiz, faydasız, alçaq xatire ve mülahizelere verilen bir addır.

Hem nefsin, hem de şeytanın vesvesesi Quran-i Kerimde ayrı-ayrı zikr edilir.

“İnsanı Biz yaratdıq ve nefsinin ona neyi vesvese etdiyini de bilirik. Biz ona şah damarından da yaxınıq.” (Qaf, 50/16) ayesinde nefsin vesvesesine işare edilerken; “Şeytan Ademe vesvese verdi” (eraf, 7/20; Taha, 20/120) menasına gelen bir çox aye de şeytanın vesvesesine delalet edir.

“Nefsin vesvesesi” tebiri bir insanın öz-özüne söylediyi ve könlünden keçen gizli duyğular, qerarlar, vahimeler, xatireler ve bunlar kimi bütün batıni şüur hallarını da içine alır. Bunlar o qeder gizli ve sessizdir ki, bezilerini melekler bele bilmekden acizdirler.. acizdirler , onları sadece Cenab-ı Haqq bilir. Nefisden gelen vesvese şeytanın vesvesine nisbeten daha gizlidir. Bu gizlilik bir cehetden de onu qüvvetlendirir. Dolayısıyla nefis şeytandan daha müdhiş bir düşmendir. Belke de, “Senin en böyük düşmenin nefsindir” (Keşful-Hafa, 1, 143) buyuran Allah Resulu (s.e.s) bunu nezerde tutmuşdur.

Nefis ve şeytan verdikleri vesveseler ile insan ruhunu haqq yolundakı tereqqisinden yayındırmaq isteyirler. İnsanın ağıl ve fikrini yayındırıb ezm ve iradesini qıraraq onu saleh emellerden vaz keçirmek, fani zövq ve lezzetlere yönelderek onu sefilleşdirmek isteyirler.

Vesvesenin ilk emele geldiyi yer qelbdir. O, burada diger ezalara qelb vasitesile yayılır. Onun üçündür ki, vesvesenin ilk tesiri qelbde hiss edilir. Tebii ki, bu tesir qebul ve ya redd şekillerinden biri halında tecelli eder. eger gelen vesveseler qelbde qebul olunmazsa, xeyalda edebe zidd tesvirler mahiyetine bürünürler. Xeyal alemi bu tesvirlerle meşğul olan insan bir müddet sonra heç ferqinde olmadan qelbini de onlarla meşğul eder. Zaten şeytanın istediği de budur. Zira o, çatmaq istediyi hedefe bu yolla bir neçe addım daha yaxınlaşmış olur.

Halbuki, qelbde qebul olunmayan vesvesenin heç bir zereri yoxdur. Çünki vesvese xeyaldan başqa bir şey deyil ve mentiqi cehetden de xeyal bir hökm deyildir. Vesvesenin qelbde qebul görmediyini başa düşmek ise olduqca asandır. eger qelb gelen vesveseden dolayı üzülür ve ürperirse, bu veziyyet vesvesenin qelbde qebul edilmediyine, eks hal ise neticenin de eksine bir delil ve bir işaredir. eger vesvese qelbde qebul edilmirse, bu halda vesvesenin zereri zererli olduğunu düşünmekle ehatelenir; başqa bir ziyanı da yoxdur. Hetta qelbin reaksiyasının şiddeti şexsin imanındakı qüvvetle düz mütenasibdir. Beli, imanın qüvveti nisbetinde qelb vesveseye qarşı reaksiya gösterir. Bezen qefletle qelbin gösterdiyi bu reaksiya tesdiq hesab edilir. Bu zenne düşen bezi kimseler qelblerinde müdhiş bir heyecan ve helecan (qelb çırpıntısı) hiss ederler. Bezen de bu durumdan xilas olmaq üçün hüzurdan qaçıb qeflete dalmağı arzu ederler. Halbuki, ortada vesveseni tesdiq deye bir xüsusdan söhbet gede bilmez. Sadece bir reaksiya vardır. Ve esasen bu reaksiya da onun imanının sağlamlığını ve qüvvetini gösterir. Ve yene bu sebebdendir ki, Allah Resulu bu hal ve durumu izah ederken “ Ele imanın özüdür!” (Müslim, İman 211; Müsned, 2/456; 6/106) buyurmuşlardır.

Qelbden çıxan menalar ile xeyalın toxuduğu lefzler arasında bezen münasibet olmaya biler. Çünki xaricden ve ya daxilden bir çox sebeb her zaman xeyala tesir ede biler. Muxayyile duyğular arasında en tez ve en çox tesir altında qalan bir duyğudur. Dolayısıyla toxuduğu lefzler o anda müteessir olduğu sebeblerle ciddi şekilde elaqedardır. Bu veziyyet ekseriyyet terefinden bilinmediyi üçün bunlar en temiz anlarda xeyalın toxuduğu çirkin lefzler sebebile qelblerinin pozulduğunu hesab edirler. Ve geldikleri bu neticeler de onları şeytana doğru yaxınlaşdırar.

eger qelbden çıxan müqeddes menalara, bildirdiyimiz kimi, her hansı bir tesir ile müteessir halda olan xeyalın toxuduğu lefzler arasında yaxınlıq ve ya temas varsa, telaşlanıb heyecanlanmamalıyıq. Çünki müqeddes menaların çirkin suretlere yaxınlığı zerer vermez; temas ise bir telebbüs (geymek, geyinmek) deyildir. Hem xaricde uzaqlıq sebebi olan ziddiyet, xeyalda yaxınlıq sebebidir. İki zidden birinin zikr edilmesi digerini xatırladır. Gece gündüzü; ağ qaranı; yaxşı pisi xatırlatdığı kimi... Bu münasibetle gelen xatırlamaya çağrışım deyilir. Çağrışım ise çox defe qeyri-ixtiyaridir ve onda mesuliyyet yoxdur. eger zehin bu ve buna benzer hallara mübtela olarsa, edilecek yegane iş düşünceden vaz keçmek ve onun üzerinde çox durmamaqdır. Çünki ehemiyyet verib tedqiq etdikce vesvese qüvvetlenir ve xeyalda bir xestelik meydana getirir. Beli, narahat olunacaq bir şey yoxdur. Çünkü tesir qelbde deyil, sadece xeyaldadır.

Vesvese imani meselelere aiddirse, bilinmelidir ki, gelen vesveseler, sadece xeyala gelmişdir ve bunların ağıl ve qelb terefinden tesdiq edilmiş hökmlerle elaqesi yoxdur. İnsanın küfrü xeyal ve tesevvür etmeyi ve ya delaleti düşünmeyi heç bir zaman küfür ve delaletin özü deyildir. Tesdiq tesevvürden ferqlidir. Çox şey vardır ki, tesdiq etdiyimiz halda tesevvür ede bilmerik. Ve yene nece şeyler de vardır ki, tesevvür etdiyimiz halda tesdiq ede bilmirik. Onsuz da imkan da heç bir zaman yeqine zerer vermez.

Bir de etdiyi ibadet ve emellerin en gözelini araşdırmadan doğan vesvese vardır ki, çox zaman bu vesveseye mübtela olanlar en gözelini ve en yaxşısını etmek isteyerken gözel ve yaxşını da terk etdiklerini bele hiss etmirler. “Din asanlıqdır; çetinleşdiren sonunda meğlub olar” (Buxari, İman 29; Nesei, İman 28; Müsned, 4/422; 5/350,351) hedisindeki hikmetli xeberdarlığın düstur edib yaşanması, herhalda şeytanın bu yolla insanı meğlub etmek isteyine qarşı en gözel hereket terzidir.

Hemçinin, dinde mecburiyyet yoxdur. İslamın hökmleri zahire göredir. Biz meselelerin iç üzünü tedqiq ve tehqiqle mükellef deyilik. Bu kimi hallarda bilmeliyik ki, şeytan bizim bir zeif anımızı güdür ve her an hücuma hazır gözleyir.

Bura qeder şeytanın insana qarşı bir silahı sayılan vesvese üzerinde durduq. İndi bu xüsusu bir neçe madde içinde yekunlaşdıraq:

1) Vesvese İmanın Qüvvetindendir.

Her şeyden evvel bunu bildirim ki, vesvese esla qorxulacaq bir şey deyildir. Çünki her hansı bir şexse vesvesenin gelmesi onda imanın olduğuna elametdir. Sehabe-i Kiramdan efendimize gelib “Ya Resulallah, vesveseye mübtelayam” deyen birine efendimizin (s.e.s) cavabı: “Narahat olma; o mehz-i imandır, imanın özüdür.” (Müslim, İman 211; Müsned, 2/456; 6/106) şeklinde olmuşdu. Şeytan sizde de iman sermayesi, ibadet xezinesi, namaz ve dine xidmet cövheri olduğunu bildiyi üçündür ki, quldurluq edir ve size davamlı hücum edir. Quldurluq ,belke, denizlerde edilen şekliyle tarixe gömülmüşdür,amma şeytanın quldurluğu Adem (e.s) ile başlamış ve qiyamete qeder de davam edecekdir.

Şeytan quru ve bomboş qelblerle meşğul olmaz ve bele sermayesiz kimselere vesvese oxları göndermez. Deniz quldurlarının her zaman xezine olan yüklü gemilere ve define olan adalara hücumları kimi şeytan da, her zaman iman cövheri daşıyan qelblere hücum eder.

Vesveseye düşen mömin “Şeytan bütün cebhelerde meğlub oldu; bu sebebden, indi de imana, İslama aid meselelerde vesvese ve şübhelerle meni meşğul etmek, xezineme el atmaq isteyir; ancaq -inşaallah- menden bir şey qopara bilmeyecekdir. Bu onun son çırpınışlarıdır; qapıma quldur birinin gelib, bir neçe gün el açdıqdan sonra çıxıb getmesi kimi bir gün gelecek, o da menden bir şey qoparda bilmeyeceyini anlayıb çıxıb gedecekdir. Onsuz da, getmese de qapılar ona kilidlidir. Meni qoruyan qala çox sağlam ve Allahın izniyle onun buna bir şey etmesi de mümkün deyildir.” deye düşünmelidir.

2) Vesvese Qelbin Malı Deyildir.

Qelb vesveseden narahat olduğuna göre o vesvese qelbe aid edile bilmez. Çünki eger o, qelbin malı olsaydı, qelb ondan sıxılmaz ve narahat olmazdı; zaten bele bir qelble de şeytan da meşğul olmazdı.

Qelbin sıxılması ve narahat olması qelb ve sahibinin vesveseye razı olmamasından ve vesvese ile o qelbin arasında mena ve mahiyet baxımından bir münasibetin olmamasındandır. Bunu, sanki, vücuda giren mikroblara ve bu mikrobların fiziolojik baxımdan meydana getirdiyi xesteliklere qarşı bedenin müqavimeti neticesinde heraretin yükselmesi kimi, şexsin vesveseye qarşı reaksiya göstermesi, istiliyinin yükselmesi, qaşlarının çatılması, başının ağrıması, iştahının ve ağız dadının qaçması.. kimi şeylerden de başa düşe bilerik. Bax, şeytanın da qelbimize gönderdiyi, bizim malımız olmayan yad xeyal, düşünce ve vesveselere qarşı menevi quruluşumuz, iman potensiyalımız müqavimet göstererek, bu şer ve qığılcımlar ordusuna qarşı mübarize aparır, bunun neticesinde de istiliyimiz yükselib, qelbimiz sıxılır. eger vücudumuz heç müqavimet göstermir ve ilan görmüş keçi kimi derhal ona teslim olursa -QİÇS virusu ile gelen müqavimetsizlik kimi- bizim de işimiz bitmiş demekdir. Gelen vesvese qarşısında qelbimiz, imanımız müqavimet etmezse, o zaman vesvese de olmaz, heraret de yükselmez! Bunun menası şeytana “Gel, ne isteyirsen, ele!” demekdir. Zaten, şeytanın da isteyi budur.

3) Vesveseye Meruz Qelb Pislerin Çör-Çöp Atdığı Bulağa Benzeyir

Meseleye bir de bele baxaq: şeffaf, saf ve tertemiz bir su qaynağı düşünün ki bu, birleşmeleri, dadı ve şefasıyla tam zemzem suyu kimi bir su qaynağı.. hamı terefinden tanınan ve meşhur hala gelmiş, dünyaca meşhur bir mübarek kövserin eksi... İndi, xain biri gelir, hiylegercesine o qaynağa yaxınlaşıb, suya boya, toz, çör-çöp töküb qaçır. Siz bunu görünce, “bulağım bulandı, mehv oldu, kirlendi!” deyib ah-vah edirsiniz. Ancaq heqiqetde bele deyil. Axan su üzerine atılan o çör-çöpü aparacaq ve temizliyini yene qoruyacaqdır. Sizin qelbiniz, imanınız şeffaf, parıl-parıl bir bulaq kimidirse, o zaman onu bulandırmaq üçün üzerine atılan tozun, torpağın ona heç bir zereri olmayacaqdır. O toz, torpaq zamanla axıb gedecek ve sizin o pislik qebul etmeyen suyunuz her zaman temiz qalacaqdır. Yeni, o bulanıqlıq bulağın özünden deyil... Beli, vesveseye meruz bir qelb barsinde de bele düşünülmelidir.

4) Vesvese İradi Olmayıb emele Çevrilmirse, İnsanı Mesul Etmez

Melum olduğu kimi, mükellef ve mesul olmaqda irade ve şüur esasdır. Heyvanlarla yanaşı, mecnunlara ve ağlı, şüuru yerinde olmayanlara da teklif yoxdur. Bu etibarla, gelen vesveseler iradi olaraq gelmir ve biz planımızı, proqramımızı edib, “gel” deye qelb ve düşünce qapılarımızı şexsen özümüz aralamırsaq, mesul sayılmarıq.

İrade ,ümumiyyetle, öz-özüne gelen vesvese ile qarşı-qarşıya qalır ve devetsiz geldiyi üçün de ona qarşı müqavimet göstere bilmir. Hemçinin, insan, tedayi-efkar* ile iradesi daxilinde olmadan, gördüyü, eşitdiyi, oxuduğu şeylerle de bir neçe xatirelere, xeyallara, düşüncelere meruz qala biler. İnsanın bu halı yaradılışın gereyi olduğundan çox defe bunlardan xilas olmaq da mümkün deyildir.

5) Vesvese İnsanın İlerilemesine Mane Olmayan Hörümcek Toru Kimidir

Vesvese özünexas tutarsızlığıyla yaxşı bilindiyi zaman qetiyyen zererli olmaz. Zira Quranda, “Şübhesiz ki, şeytanın hiylesi zeifdir.” (Nise, 4/76) buyrularaq şeytanın hiylelerinin zeifliyine işare edilir. Beli, şeytanın hiylesi var,ancaq tesirsizdir ve yox kimidir. Meselen, iki divar arasından keçmek isteyirsiniz; baxırsınız ki, bir hörümcek torunu hörüb yolunuzu bağlamışdır. İndi bele olan halda geriye mi qayıdarsınız, yoxsa yolunuza davam mı edersiniz? Hörümcek toru sizin ilerilemenize mane ola bilermi, ola bilmezmi? Şübhesiz, heç bir şey yoxmuş kimi onu bir manee kimi görmez ve yolunuza davam edersiniz.

efendimiz (s.e.s) şeytanın kimsenin elinden tutub delalet, küfür ve günaha sürükleye bilmeyeceyini ve zorla pislik etdirib günah işlede bilmeyeceyini beyan buyurur. Şeytanın işi sadece pislikleri bezeyib cazibedar ve celbedici göstermekdir.Yaxşını da, pisi de yaradan, delalete de, hidayete de sövq eden ancaq Cenab-i Haqdır. Şeytanın vesveseleri rengareng köpüklerle bezeyib temir edilmiş bir saray kimidir; ilk baxışda insanı tez tesirlendirir ve özüne çekir. Bu cazibeye qapılanlar üçün o cazibeli görünen şeyin altında derin çuxurlar var, hem de kilometrlere çatan derin çuxurlar...

Xülase, gelib keçiciliyi bilindiyi zaman vesvesenin zereri olmaz. Vesvese eslinde, üflemekle uçub geden bir tük qeder zeifdir. Ve ya bir ara toplanıb sonra dağılan buludlara benzeyir, amma ardından ne yağış yağır, ne de yel esir!.. Bir başqa ifade ile o, teyyare sernişinlerinin her zaman hiss etdikleri bir hava boşluğu kimidir ki, içine girilince ne feryad etmeye deyer, ne de öz-özünü döymeye!..

6) Vesvese Üzerinde Durulmaz ve Derd Halına Getirilmezse, Heç Bir Zerer Vermez

Düşüncenize bulaşıb duyğularınızı kirletmeyeceyini bildiyiniz zaman vesvese zererli olmaz. Çünki vesvese xeyal aynasında sönüb gedecek qeder zeif ve gelib keçici bir iz, bir leke ve pislik salmayacaq bir görüntü, bir yansımadan ibaretdir. Ağla ve xeyala gelen şeyler, xeyir qaynaqlı ise, ağıl ve düşünceni bir derece nurlandırar; lakin şek qaynaqlı bir vesvese ise, ağla, düşünceye ve qelbe qetiyyen tesir etmez, kirletmez ve zerer de vermez. Hz. Bediüzzamanın ifadeleriyle elinizde tutduğunuz aynaya, qarşıdakı ilanın görüntüsü eks etse, o aynadakı ilanın elinize zereri olmadığı, ya da aynaya eks eden bir çirkin elinizi kirletmediyi ve ya yanan odu elinizdeki aynaya tutduğunuz zaman eliniz yanmadığı, eyni zamanda, almaza zereri olmadığı kimi şeytanın xaricde, ya da daxilde tesir ölçüsünde her hansı bir zererinden söhbet gede bilmez.

Beli, üzerinde durmadığınız, maraqla üzerine düşmediyiniz, sahib çıxıb qebullanmadığınız, kiçik görerek şişmeyine imkan vermediyiniz ve bir dert halına salmadığınız teqdirde vesvesenin heç bir zereri olmaz. Ele ise ona hemişe tepeden baxmalı ve “Allahın (c.c.) izniyle bunun altından vurub, üstünden çıxarıq” deyilmelidir.

7) Vesvese Zererli Hesab Edildiyi Zaman Zerer Verer

Buraya qeder söylediklerimize zidd hereket edildiyinde az da olsa vesvesenin zereri ola biler. Beli, vesvesenin zerersiz olduğu bilinmeyib, zererli zenn edildiyi zaman zererli ola biler. Yeni üzerinde durub qurdalandığı ve maraqla qarışdırıldığı zaman böyüye biler.. böyük görüb ehemiyyet verdikce o da genişlener ve bir şar kimi şişerek bizi udacaq hala gele biler. Bir arı yeşiyi içinde yüzlerce arı var, amma siz ehemiyyet vermeden onun qabağından keçib getseniz, onlar da size toxunmaz. Vesvese qarşısında da edeceyimiz bundan ferqli olmamalıdır.

Şeytan zeif ve keçici bir görüntünü xeyalımıza atar, biz de onu cazibeli hesab eder ve işledersek, o menzere xeyalımızda saatları içine alan bir kino lenti halına geler; geler ve biz bunu bele hiss ede bilmerik. Xüsusile, tenha qaldıqda esasen de genclerde ve hele nefsaniliye baxan, bedeni tesir altına alan menzereler qarşısında... Beli insan onu qebul eder ve xeyalında maraqlı bir kino halına getirer. Halbuki, şeytana aid olan o ilk dar sehnedir. Onda o ilk qarmağa ilişmemek, teleye düşmemek ve onu işletdirmemek lazımdır ki, şeytan da bizi işletmesin ve işlede-işlede xeyallarımızı heqiqete çevirmesin; biz de neticede o bir parça görüntünün qurbanı olmayaq.

8) Hessas ve esebi Ruhlar Şeytanın Vesvesesine ehemiyyet Verib Vahimeye Qapılmamalıdır

Vesvese hessas ve esebi ruhlarda daha da zererli bir xestelik hetta zamanla alışqanlıq halına gele biler. Bele biri vesvese geldiyinde zererli olacağı endişesiyle telaşa ve vahimeye qapılır, qelben, fikren ve iman-i nezerle (etraflı tedqiqle) derinleşib, o meseleni özününkü sayar, sonra o, bir xasiyyet halına gelerek onunla bütünleşer. Bu ise şeytan qarşısında ümidsizliye düşüb büsbütün bir meğlubiyyetin ifadesidir. Bele biri ümidsiz bir halda “Artıq men bitdim, tükendim” deyib meğlubiyyeti qebul eder ve merkezi şeytanın işletmeyine hazır hala getirer ve hetta ona tehvil verer. Bir komandir düşünün; qabaqda sağ terefde bir az parıltı gördü deye, düşmen o terefden hücum edecek düşüncesine qapılar ve ordusunun sağ cinahını boşaldıb o terefe yönelder; sol terefindeki dağlarda da ağac yarpaqlarının terpenmesinden düşmenin gizlendiyi ve hücum edeceyi düşüncesine qapılaraq, ordusunun sol cinahını da oraya sövq eder. Neticede merkez düşmenin hücumuna ve ordunun meğlubiyyetine açıq ve hazır hala gelmiş olar. esasen, bele bir davranış taktika bilmemeyin ve düşmeni tanımamağın elametidir. Bütün bunlardan açıqca görünür ki, şeytanın vesvese adına bir kibrit çöpü qeder ehemiyyeti yox iken, insan onu böyüdür, azğınlaşdırır ve öz üzerine “cumdurur”. Beli, diqqet etmeli ve onu xeyalımızda, düşüncemizde böyütmemeliyik.

9) İbadet İle Vesvesenin Tesir Sahesinden Derhal Uzaqlaşıb, Onun Psixolojik Tesirinden Çıxılmalıdır!..

Vesveseye qarşı sizi onun cazibe sahesinden xilas edecek şekilde davranmaq çox önemlidir. Hedisde de ifade edildiyi kimi bele bir şey ortaya çıxdığında, söz gelişi insan bir şeye qezeblendiyinde ayaqda ise oturmalı, oturmuşsa, ayağa qalxmalı ve ya qalxıb iki rüket namaz qılaraq daxili dünyasında bezi deyişiklikler ederek içindeki sisi, dumanı dağıdacaq bir şeyler etmelidir. Beli, iradenin “aktivleşdirilmesiyle” insan psixologiyasına tesir ede bilecek ve elde olmadan içine düşülen hava boşluğundan onu çıxaracaq ve ya tutulduğu elektrik axını kimi o güclü vakuumdan onu çekib çıxaracaq kiçik de olsa mütleq bir vesile axtarılmalıdır. efendimiz (s.e.s) bir seferden qayıdarken -bir defeye mexsus olmaqla- yorğunluqdan oyana bilmeyib sabah namazı qezaya qalınca “Buranı derhal terk edin; şeytan burada hakimiyyet qurub” (Müslim, Mesacid 309;ebu Davud, Salat 11; Tirmizi, Tefsiru sure 20; İbni Mace, Salat 10; Muvatta, Salat 25) şeklinde xeberdarlıq etmişdi. Beli, her zaman şeytanın tesir sahesine qarşı diqqetli olmalı ve eger bilmeyerek içine girilmişse, derhal oradan uzaqlaşmalıdır. Qeflet ve diqqetsizlik şeytan ve şeytani şeylere terefdarsa, evrad-u ezkar, Allahı ilan ve Onunla irtibatlanma bütün şer qüvvelere qarşı bir müdafie, hetta bir hücumdur.

Burada, efendimizin (s.e.s) şeytanın ezan sesinden nece qaçdığını xatırladıb keçek. Demeli, onun ezana ve ezanın ehtiva etdiyi menalara dözümü yoxdur. Ele ise, şeytan vesveslerle hücuma keçdikce, biz de Allah ve Resulu ile irtibatımızı qüvvetlendirmeli ve hep lahuti xatirelere dalmalıyıq ki, şeytana yer qalmasın. efendimizin (s.e.s) Merac seferini xatırlamağın vesveseni, xüsusile namazda ağla gelenleri, hetta esnemeni bıçaq kimi kesdiyi ve keseceyi deyilir ki, bu mesele sehih sünnetde olmasa bele üzerinde durmağa deyerdir. Hemçinin bir yerde sol terefinize tüpüreceyiniz üç tüpürcek bir de baxarsınız onun geldiyi sisli perdeni yırtar. Şeytanın harama teşviq adına gelen vesveslerine qarşı bezen yumruğu sıxıb meydan oxuma, bezen de tesirsiz hesab etme menasında tebessüm edib keçme onun tesir sahesine qarşı gerginlikde olma ifadesi sayıla biler.

Bir genc dostumuza bele dediyimi xatırlayıram: “Şeytan qarşına çıxıb da bir harama baxmağını istediyinde bele düşün: Baxmaqla eline ne keçecek? Baxacaqsan, o boş... Daha ileri aparsan, yene boş... Qaldı ki, imanından ötrü duyacağın, sene vereceyi peşmanlıq ve izdırabı da unutmamalısın. Bax, sonu bele boş, izdırablı ve qaranlıq olacaq bir baxışın artıq ne menası ola biler ki!” Zaten, insan özü ile bele hesablaşdığı zamanda o haram menzere de yox olub getmiş olacaq.

Ağla gelen her vesvese, her süslü menzere, gelecekde ondan daha mükemmellerinin elde edile bileceyini düşünmekle de izale edile biler.. heç olmazsa deyişdirile biler. Quranın bir çox yerinde dünya heyatının bir oyun ve eylenceden ibaret olduğu ve gerçek heyatın axiret heyatı; yaşanacaq gerçek yurdun da axiret yurdu olduğu ifade edilir. (el-i İmran, 3/185; enkebut, 29/64) Biz de bu cür hallarda dünyanın bütün gözelliklerine qarşı “İsteyene ver Sen onu, mene Seni gerek Seni” demeli ve o menasız xülyalardan uzaqlaşmalıyıq. Yaz aylarının qızmar istisini behane ederek, şeytan sizi xidmetden ve irşad qayesiyle etrafa gedib gelmekden çekindrmek ve başqalarına etdiyi kimi sizi de deniz sahiline ve ya kölgesi serin gezinti yerlerine çekmek isteyirmi? Ona Cehennem odunun daha isti olduğunu xatırladın. Ele hesab edirem ki, qelbinize atmaq istediyi bu vesvese onun öz qırtlağına ilişib qalacaqdır.

Yene “Allah Resulu (s.e.s) ve Onun sadiq yoldaşı ve arxadan gelen salehler bizi gözleyerken, menim orda-burda avara ve mene yaraşmayan bir vaziyetde gezmeyim heç doğru olar mı?” deyerek de, şeytanın bu mövzuda telqin etmek istediyi qeflet ve rehavet vesvesesini izale etmede bir yararı olar zenn edirem.

10) Destemaz ve Namazda “eksik Etdim?” Şeklindeki Vesveselere de ehemiyyet Verilmemelidir

“Göresen, destemaz ve namazımı yanlış ve eksik etdim?” şeklinde gelen vesveselere de fikir vermemek lazımdır. Bele bir vesvese ilk defe olmursa, o destemaz ve ya namaz tekrar edile biler. Amma davamlı olursa, meselen,bir insan destemaz üzvünü yuyub yumadığından davamlı şübheye düşürse, heç vesveseye imkan vermeden o üzvünü yuduğunu qebul ederek namaza durmalıdır. Ve yene namazı neçe rüket qıldığı barede vesveseye mübtela ise, namazının tamam olduğu qenaetiyle hereket etmelidir.

11) Vesvesenin İlka Ettiği Şeyin Üzerine Gedilmelidir

Vesvesenin üzerinde durmadan tam tersi istiqametinde getmek lazımdır. Heç vecine almadan, ehemiyyet vermeden, edilen yanlış bele olsa, “Mezheblerimizden birine uyğundur” deyib keçmek meslehete binaen daha uyğun olar qenaetindeyem. Bu cür hallarda esas olan şeytanı meğlub edib vesveseni def etmekdir.

Vesvesenin faydalı yanı da var. Daha evvel de temas etdiyimiz kimi vesvese çox kimsenin özellikle de hessas fitretlerin mahiyetinde axır ömre qeder tereqqilere sebeb ola bilecek bir yaydır. Sanki saat yayı kimi onun qelbi de vesveseye qarşı qurulduğu müddetce, daim çalışar ve onu qabağa, daha qabağa aparar; çünki bu sayede imtahan ve mübarize ölene qeder davam eder. Beli, etiqadı sağlam, emeli yerinde ve nefsini üstelemiş bir möminde bele bir “Cihad-ı ekber”i etdiren ve ona qazilik savabı qazandıran qaynaq vesvesedir.

Diger bir yönüyle de vesvese insanı daim oyaq ve ayıq tutar. Mömin işini hell etmiş olmağın ve duruma hakimiyyetinin verdiyi rehavet ve rahatlıq içinde yuxu bilmez bir düşmen olan şeytanın çuxurlarından her hansı birine düşe biler; düşmemek üçün, sengerdeki bir esger kimi daim gözüaçıq olmalıdır. Xeste xestelik vasitesile Allaha (c.c.) qarşı yalvarış ve münacar etdiyi kimi vesveseli insan da her vesvese elameti qarşısında: “Aman ,ya Rebbim” deyer ve özünü o ifritden qurtarıb gerginliyini qoruyar.. qoruyar ve günahları içeri almayacaq bir qalanın içine girer, xilas olar. Ancaq o, vesveseni böyüdüb, zererli hala getirmemelidir...



*Tedayi-efkar –bir firkin ve ya şeyin başqa bir fikri ve ya şeyi xatırlatması.

Menbe: suallarlaislam.com