Azərbaycanlılar Novruz bayramını da yalnız Türk xalqları ilə bağlayırlar. Sovet hakimiyyəti illərində Azərbaycanda paytaxt Moskvadan iki televiziya kanali translyasiya olunurdu. Mən o illərdə məktəbliydim, ancaq yaxşı xatırlayıram ki, Vremya xəbərlər proqramının sonunda dünyada baş verən hadisələrin qısa xülasəsi verilirdi və Əfqanıstanda Əfqan xalqının Kabilin küçələrində təntənə ilə Novruz bayramını qeyd etdiyini göstərirdilər. O illərdə anladım ki, Novruz yalnız bizim deyil, beynəlxalq bayramdır. Hal-hazırda Peyk antenası ilə Tacikistanın televiziya kanalları da yayımlanır. Tacikistanın birinci kanalı ilə Novruz bayramının Tacikistanda cox möhtəşəm qeyd olunduğunu maraqla izləmişəm. Paytaxtın küçə və meydanlarında bayram təntənə ilə qeyd olunur, hər bir Tacik ailəsində xanimlar səməni halvası, şirniyyatlar bişirirlər. Farsdilli xalq olan Tacik xalqı Novruza məxsus olan bütün adətləri yerinə yetirir, ev-eşik təmizləməkdən tutmuş ta bir-birlərinin evinə bayramlaşmağa getməyə qədər. Novruz sözünun özu də farscadan gəlir və Yeni Gün deməkdir. Novruz ancaq Türk xalqlarınındırsa, nə üçün Rusiyadakı Tatarlar Novruzu bilmirlər, qeyd etmirlər, Türkiyədəki Türk əsilli əhali indi-indi öyrənməyə baslayır. İranda tarix boyu Novruz bayramı möhtəşəm şəkildə qeyd olunub. Sovet hakimiyyəti illərində də Cənub bölgəsinin və Naxçıvanın camaatı İranla həmsərhəd olduqları üçün Azərbaycanın digər bolgələrilə müqayisədə Novruz bayramını yüksək səviyyədə və daha düzgün keçirirdilər. Bu yaxınlarda Qazax rayonunda Novruz bayramının necə keçirildiyi haqda bir süjet efirə getdi. Burada gənc oğlanlar qadın geyimlərində qapılara papaq atır və tonqalın ətrafında qadın paltarında rəqs edirdilər. Yaşlı xanımlar da o yerlərdə adətin belə olduğunu dedilər. Baxanda adam xəcalət çəkir. Görünürdü ki bu yerlərdə Novruzu necə bayram etmək haqqında düz-əməlli məlumatları yoxdur. Böyüklərimdə eşitmişəm ki 4 əsas çərşənbəmiz var, əvvəllər yalnız ən sonuncu çərşənbədə tonqal yandırılırdı. İndi isə adətlər dəyişdirilib, hər çərşənbədə tonqal yandırılır. Bilirsiniz ki çərşənbə sözü həftənin ikinci günü deməkdir. Ayın 20-nə ən yaxın olan sonuncu çərşənbə günü, yəni həftənin ikinci günü Axır Çərşənbə sayılmalıdır. Bu il axırınçı çərşənbə bayram günü ilə üs-üstə düşmüşdü, əvvəllər də belə çox olub, bayramla həftənin son çərşənbəsi bir gündə keçirilib. Bu il isə ən sonuncu çərşənbəni deyil, ondan əvvəlki həftənin çərşənbə gününü Axır Çərşənbə kimi qeyd etdilər. Bilməyənlər bilənlərin də fikrini azdırıblar. Türkiyənin Urfa şəhərindən bir ailə tanıyıram, onlar deyirlər ki, Türkiyədə tarix boyu Novruz bayramını yalnız Kürdlərin yaşadığı vilayətlərdə Kurd əsilli vətəndaşlar bayram edirlər. Hətta o vilayətlərdə Keçəl və Kosa personajları da mövcuddur. Ancaq təəssüflənirlər ki, son illər Novruz bayramında təxribatlar, partlayışlar törədilir. Kürd əsilliləri çıxmaq şərtilə, əsil Türklər Novruz bayramını əvvəllər keçirməyiblər, son 15 ildə Azərbaycnın sayəsində dövlət səviyyəsində bayram etməyi öyrəniblər.
Yer imleri