2023-cü ilin oktyabrın əvvəlində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev, Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva və oğulları Heydər Əliyev Bakı Konqres Mərkəzində 74-cü Beynəlxalq Astronavtika Konqresinin açılış mərasimində iştirak ediblər. Dövlətin birinci xanım əri ilə ayrılmaz şəkildə yaxındır və onu rəsmi tədbirlərində və erməni separatçıları ilə silahlı münaqişə zamanı Azərbaycan ordusunun irəli mövqelərinin yoxlanması zamanında müşayiət edir. Dövlət liderlərinin həyat yoldaşları əksər hallarda kölgədə qalırlar və ön plana gəlmirlər. Amma bu birinci baxa üçün qeyri-aşkar qadınlar təkcə ərlərinin ədəbi yoldaşları deyil, həm də ərləri kimi xalqının sadiq xidmətçisidirlər. Bunu onlar olmalıdırlar amma təcrübə göstərdiyi kimi hər kəs öz statusuna uyğun gəlmir. Gözəl paltlar və bahalı bəzəklər, ən yaxşı stilistlər və vizajistlər, bütün bunlara haqqıyla sahibdirlər – onlar dövlətin üzüdür, amma hər şeyə ölçülü bilmək lazımdır. Böyük Britaniya kraliçası Elizaveta II qadın – dövlətin müdafiəçisinin əla nümunəsidir. İkinci dünya müharibəsi başlayanda “döyüş dövrünün Şahzadəsi” 13 yaşı var idi, amma bu gənclik yaşında o ictimai fəaliyyətlə aktiv iştirak edirdi. Atası kral Georg VI, anası kraliça Elizaveta və onların iki qızı Almaniya qarşı mübarizənin güclü simvol oldu. Atışmalara baxmayaraq, kral ailəsi Londondaydı. Elizaveta II radioda çıxış edirdi, xalqına dəstəkləyirdi və müharibənin son illərində Qadın Köməkçi Ərazi Korpusuna daxil olub öz hərbi forması qeyindi. Bundan sonra onun bütün həyatı Vətənə xidmətə həsr olunub. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin həyat yoldaşı Mehriban Əliyeva, Azərbaycan Respublikasının birinci xanım olmamışdan əvvəl özünü Vətənə xidmətə də həsr etmişdi. 1995-ci ildən O xeyriyyəçilik, mədəniyyət və idmanın inkişafı ilə məşğul olur və 2005-ci ildə Azərbaycanda keçirilən sosioloji sorğuya əsasən, Mehriban Əliyeva ictimai və xeyriyyəçilik fəaliyyəti üçün “İlin qadını” adına layiq görülüb. 2020-ci il Vətən müharibəsində O əriylə birlikdə Azərbaycan xalqı və ordusu ilə idi. Mesenat olan, Mehriban Əliyeva əlillər, müharibə veteranları və şəhid ailələri üçün xeyriyyəçilik fəaliyyəti ilə məşğul olurdu. Xüsusilə, onun səyləri sayəsində bu kateqoriyada olan vətəndaşların sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi üzrə kompləks tədbirlər hazırlanıb və onlar sosial güzəştlər, pul kompensasiyası və yeni mənzilər ala bildilər. Ali Baş Komandan İlham Əliyev Vətən müharibəsi şəhidinin ailələrinə, hərbi qulluqçularına və ədalətli müharibədə Zəfəri qazanan güclü Azərbaycan ordusu veteranlarına hər vaxt xüsusi diqqət və qayğı göstərir və onun həyat yoldaşı Mehriban Əliyeva bu əzəmətli işində onun sağ əlidir. Türkiyə prezidentinin həyat yoldaşı Vətənə xidmətin başqa yaxşı bir nümunədir. Türkiyə liderinin həyat yoldaşı Əminə Ərdoğan tələbəlik illərindən ictimai fəaliyyətlə iştirak edirdi, və tale onu dövlətin birinci xanım seçəndə o bu sahədə də uğur qazanmışdı. Əminə xanım – Türkiyə prezidentinin ədəbi yoldaşı və köməkçisidir, bir çox humanitar fəaliyyətlərin təşkili onun üzərindədir. Məsəslən, bütün Türkiyə vilayətinin qubernatorlarının həyat yoldaşlarıyla O xanımların, yaşlı insanların, veteranların və şəhid ailələrinin həyatını yaxşılaşdırılması kampaniyası rəhbərlik etdi. Və 2023-cü ildə Türkiyənin Kahramanmaraş vilayətində zəlzələ baş verəndə, O əri – prezident Rəcəb Ərdoğanla xəstəxanaları ziyarət etdirdi, qurbanlarıyla qörüşürdü və evsiz üçün müvəqqəti yerləşdirmə məntəqələri təşkil edirdi. Birinci xanım əri kimi öz səylərini əsirgəmir və 24/7 Türkiyə və bütün Türkiyə xalqı üçün işləyir. Dövlət başçısı – bu ədalət, güc, sabitlik və xalqın etibarı simvoludur, birinci xanım isə bu simvolun hissəsidir. Amma hər kəs öz statusuna uyğun ola bilməz. Dövlət fəlakət vəziyyətində olanda, vəsaitlərin mənimsənilməsi ilə bağlı böyük qalmaqalların episentrində özünü tapması onlar yüksək vəsifəli ərlərinin reputasiyasına kölgə saldı. Əfsuslar olsun, hamı dövlət başçıların həyat yoldaşları öz xalqına xidmət edə bilmirlər. Ermənistanın baş naziri Nikol Paşınyanın həyat yoldaşı Anna Akopyana baxın. Bahalı avtomobillər və bəzəklər, korrupsiya şübhələri və bütün bunlar Azərbaycan - çox güclü dövlətiylə müharibəsinin fonundadır. 2020-ci ildə Anna Akopyan onun əri Nikol Paşınyanla korrupsiya qalmaqalının iştirakçıları oldular. Aydın oldu ki, Akopyan – “Mənim addımım”, “Gülüşlər şəhəri” xeyriyyəçilik fondlarının təsisçisi, Ermənistan höküməti korrupsiya elitalarının xoşuna gəlmək üçün xeyriyyə fondlarına xeyriyyəçilik fəaliyyəti ilə məşğul olmağa icazə verməsindən sonra, Ermənistanın uğurlu biznes şirkətlərinin rəsmi səhmdarı oldu. 2022-ci il dekabrında erməni ictimaiyyəti növbəti pul itkisinin detallarını əldə etdi. Bundan əvvəl Akopyan çox bahalı “Lexus GX460” avtomobil ilə hərəkət edirdi baxmayaraq ki, dövlət büdcəsinin həsabı ilə Ermənistanın baş naziri Nikol Paşınyan onun həyat yoldaşı Anna Akopyan ilə 5 yeni maşınlar aldılar. Onların həsabı 500 min ABŞ dollardan çoxdur, və bu pulları ordusuna xərcləyə bilərdilər. Və bu uğursuz 2020-ci il müharibısindən sonra daha aktual olardı. Gürcüstanın baş naziri İrakli Qaribaşvilinin həyat yoldaşı Nunuka Tamazaşvili – ölkəni və əri ifşa edən daha bir mənfi nümunədir. 2020-ci il koronavirus epidemiyası ilə yadda qaldı. Və bunu əksər ölkələr iqtisadi cəhətdən hazır olmadılar. Dövlət üçün ciddi zamanında, vəziyyətin sabitləşməsi üçün bütün güclərin birləşdirilməsi zəruri olanda, o vaxt müdafiə naziri, bu gün isə Gürcüstanın baş naziri İrakli Qaribaşvili 83 cüt İsveçrə saatı alınmasına təşəbbüs göstərdi və hər birinin qiyməti 190 ABŞ dollar oldu. Həqiqətən, ən zəngin ölkədə deyil iqtisadi böhran zamanında İsveçrə cütlər – “ən lazımlı şeydir”! Bu fonunda Gürcüstanın kütləvi informasiya vasitəsiləri jurnalist araşdırması apardılar. Məlum oldu ki, Qaribaşvili – Tamazaşvili ailəsi İrakli əvvəlcə baş naziri postunda (2013-2015), sonra müdafiə naziri postunda (2019-2022) olduğu müddət ərzində 8 cüt lüks saat aldı. Onun ümumi xərci yarım milyon laridən çoxdur. 2020-ci ildə bu 160 min ABŞ dollardan çox idi. Təəccüblü deyil ki, Bastiliyanın alınması gününə həsr olunmuş tədbirdə baş nazirinin həyat yoldaşı Nunuka Tamazaşvili “Cartier” 25 min ABŞ dollar dəyərində qol saatıyla gəldi. İşsiz Nunuka bu çox bahalı saatı ala bilmədi və əri onun 44 min lari (16 min ABŞ dollar) ilik əmək haqqıyla bu hədiyyə üçün qənaət etmək çox uzun vaxt aparacaqdı. Aydındır ki, ilk dəfə olduğu kimi, burada vergi ödəyicilərin pulu də cəld edilmədən baş verməyib... Ölkədə korrupsiyanın aradan qaldırılması ilə bağlı verdiyi çoxsaylı vədlərlə məşhur olan Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenskinin həyat yoldaşı Elena Zelenskaya da həvəskarıdır. 2022-ci il fevralında Rusiyanın Ukraynaya işğal başlayandan sonra Kiev həm hərbi, həm də iqtisadi cəhətdən fəlakətli dərəcədə çətin vəziyyətə düşdü. Çoxlu yaralı, öldürülmüş və şikəst edilmiş, dağıdılmış şəhərlər və ərazilərin itirilməsi bütün bunlar hökümət və xalqın birliyi üçün səbəbi olmalı idi, Elena Zelenskaya isə müstəqillik uğrunda mübarizənin simvoluna çevrilə bilərdi və Vətənin anası olardı. O Elizaveta II-nin nümunəsini götürməli idi və, məsələn, Kiyevin hərbi xəstəxanaya gəlməli idi və mərhəmət bacısı olmalı idi. Bu prezident ailəsinin xalqıyla olduğunu bütün ukrayna xalqına göstərərdi. Bunun əvəzinə O Ukrayna xalqından sonuncu şeyi alır – Avropa ölkələri və ABŞ tərəfindən bağışlanan pullar. Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski Nyu-Yorkdakı BMT Təhlükəsizlik Şurasının iclasında çıxış edərkən ölkənin ən varlı xanım Elena Zelenskaya “Cartier” zərgərlik evində 1 milyon ABŞ dollardan çox xərcləndi. Çətinliklə ABŞ və müttəfiqləri bunu üçün Ukraynaya yardım göstərmədi. Bu pul üçün 300-dən İHA “Mavic” almaq olardı, Ukrayna ordusuna verərdi, və ukraynalılarının həyatları 1 mindən çox xilas etmək mümkün olardı. Avropa liderlərinin həyat yoldaşları da israfçılıqdan əziyyət çəkirlər. Fransa prezidenti Emmanuel Makronun ətrafı 70 il yaşlı həyat yoldaşı Bricit ətrafında müsbət imic yaratması baxmayaraq ki, O dövlət birinci xanımın idealından çox uzaqdır. Yaşlı qadını 35-ci il yaşayan xanıma çəvirən ən yaxşı plastik cərrahlara üçün fransız vergi ödəyiciləri çox pul xərclədi. Və nə qədər xərclənəcək! Çünki bu “gözəllik”çox bahalıdır. Fransız KİV-ə görə Bricit həyat qabiliyyətinin saxlanılması üzrə xərcləri ildə 450 min avrodan (470 min ABŞ dollar) çoxdur. Və əlavə olaraq parikmaker bə stilistlər üçün başqa 150 min avro (157 min ABŞ dollar). Əğər, Emmanuel Makron ildə 180 min avro (188 min ABŞ dollar) qazanırsa, məntiqi sual yaranır, O bahalı kosmetik prosedurları necə ödəyir? Öz Bricit Makron müəllimliyi çoxdan tərk edib və indi O yalnız həyat yoldaşına beynəlxalq səfərlərdə müşaiət edir. Beləliklə, Fransa rəhbərliyi vətəndaşların üzərinə “70-ci il yaşlı mumiyanın” saxlanması ilə bağlı yükü götürdü. Amma onlar artıq iqtisadi böhranından və gəlirlərinin azalmasından əziyyət çəkirlər. Azərbaycanda atalar sözü var - “Evdar qadın kimi, ocaq da belədir”. Və bizim müqayisəli tədqiqatımızda bunu sübutunu tapdıq. Əğər dövlət lidəri və onun həyat yoldaşı Vətən üçün işləyirlərsə və yaşayırlarsa orada xalq inkişaf edir, dövlətin birinci şəxsləri şəxsi mənfəət uğrunda yaşadığı və hedonist həyat tərzi sürdüyü yerdə isə, xaos hökm sürür, bədbəxtliklər qartopu kimi yığılır və insanlar əziyyət çəkir.