1929-cu ildə doğuldu. Köhnə bir Osmanlı zabiti olan Abdülrahman Bəy, Qüdsdə dünyaya gələn oğuluna, Məhəmməd adını verdi.
Çoban, tacir, Pakistanlı işadamı, hətta yaşlı bir qadın qılığında İsrail torpaqlarına basqınlar nizamlarkən, Məhəmmədin kod adı, "Əbu Ammar" idi. 1994də, Nobel Barış Mükafatını al/götürərkən isə, hər kəs onu, Fələstin lideri Yaser Ərafat olaraq tanıyırdı.

Dünyanın ən çalkantılı bölgəsində doğan Yaser Ərafatın uşaqlığını keçirdiyi ev, İsrailin Şərq Qüdsü işğalından sonra, ağlama divarına yer açmaq üçün yıxıldı.

Ərafat gəncliyində şən və enerji dolu idi. Ətrafındakıları asanca təsir edə bilən Ərafat, Qahirə Universitetində oxuyarkən, Fələstinli Şagirdlər Birliyinin lideri seçildi. Beynəlxalq yığıncaqlarda Fələstin probleminin spikerliyini etməyə, daha o zamanlar başladı. Universitetdən sonra, qısa bir müddət, Küveytdə inşaat mühəndisliyi etdi.

1958də Əl Fəthi qurdu. Təşkilatın, İsrail torpaqlarına təşkil etdiyi vur-qaç hərəkətlərində, şəxsən iştirak etdi. 1967 ərəb-İsrail Döyüşündən sonradırsa, artıq bir əfsanə idi. Misir lideri Camal Abdül Döyənək, bu gənc adamı dəstəkləməyə başladı. Onu, Misir heyətinin bir üzvü olaraq Sovetlər Birliyinə apardı.

İKİ ƏHƏMİYYƏTLİ QANUN
Beləcə adı artıq beynəlxalq arenada da keçməyə başlayan Ərafat, bütün Fələstin təşkilatlarını damı altında yığan Fələstin Qurtuluş Təşkilatının başına keçdi. İki əhəmiyyətli qanuna, möhkəm möhkəmə sarıldı: Bu qanunlardan birincisi, Fələstin hərəkətinin, hər hansı bir Ərəb ölkəsinin yoxlaması altına soxmamaq idi. Bu səbəblə, Suriya Dövlət Başçısı Hafiz Esadla, davamlı qarşı-qarşıya gəldi. İkinci əhəmiyyətli qanunudursa, kommunistlərdən, radikallara qədər fərqli Fələstinli qrupları bir yerdə tutmaq idi. Bunun üçün də, onların intizamsızlığa çatan davranışlarına göz yumdu.

Fələstinli qrupların bu intizamsızlığı, İordaniyada iç qarışıqlığa gətirib çıxardı. İordaniya təhlükəsizlik gücləriylə, Fələstin təşkilatları arasında yaşanan qanlı qarşıdurmalar, tarixə, "quru Sentyabr" olaraq keçdi. Fələstin Qurtuluş Təşkilatı, İordaniyadan Livana daşınmaq məcburiyyətində qaldı. Ancaq, bu inkişaf, Livandakı etnik tarazlıqları pozdu. Partlayan vətəndaş müharibəsi, illərcə sürdü. İsrail, qarışıqlıq içindəki Livanı işğal etdi. Ərafat, o günlərdə, bu günün İsrail baş naziri, o zamanların müdafiə etmə naziri Ariel Şaronun əlindən xilas olmaq üçün, davamlı hərəkət edən bir vasitədə yaşamaq və sonunda, Livandan da çıxmaq məcburiyyətində qaldı. Ərafata və hərəkətinə, bu dəfə, Tunis qucaq açmışdı. Ərafat, ən yaxın yoldaşı Əbu Cihadı da, İsrail xüsusi qüvvətlərinin etdiyi bir basqında, Tunisdə itirəcəkdi.

DÜNYANIN QƏBUL ETDİYİ LİDER OLMAĞA GEDƏN YOL
1987də, Fələstinlilərin müqaviməti, küçəyə töküldü. İntifada, yəni "müqavimət" hərəkətinin ən isti günlərində, Ərafat, tarixi bir addım atdı. 1988də Fələstin Dövlətinin qurulduğunu elan etdi. Bir ay sonra, yenə, tarixi şərhlər etdi. İsrailin, "təhlükəsizlik içində var olma haqqını tanışlarını", və "terrora qarşı olduğunu", ilk dəfə söylədi. Bu şərhdən bir neçə saat sonra Amerikan rəhbərliyi, Fələstin Qurtuluş Təşkilatını, Orta şərq probleminin tərəflərindən biri olaraq tanışını elan etdi.
Ərafatın ən böyük səhvlərindən biridirsə, Körfəz Döyüşü? nda "səhv ata oynamaq" idi. Küveyti işğal edən Səddam Hüseyinin yanında iştirak edincə, neft zəngini körfəz ölkələrindən gələn iqtisadi dəstəyi, bir anda itirdi.

OSLO RAZILAŞMASI VƏ NOBEL BARIŞ MÜKAFATI
Döyüşdən sonra Orta şərqdə tarazlıqlar dəyişdi. Ağ Evin çətiniylə, Orta şərq barışı üçün görüşmələr başladı. Madriddə açıq açıq, Osloda gizlidən gizliyə icra edilən görüşmələr, 1993də nəticə verdi. Osloda varılan, Vaşinqtonda imzalanan razılaşmaqla, İsrail Baş naziri İzak Rəbin və Fələstin lideri Yaser Ərafat, Nobel Barış Mükafatına layiq görüldü. Ərafat, bir il sonra, köhnədən gizlicə girdiyi Qəzzəyə, bu dəfə, Fələstin rəhbərliyi başçısı olaraq daşındı. Səyləri həmişə, Fələstin dövlətini quracaq olan son razılaşmağı təmin etmək için idi.

2002 Fevral ayının ortalarında çıxan bir qarşıdurma üzündən yenə Şaron tərəfindən ev həbsində tutulmağa başlayan Yaser Ərafat, parkinson xəstəliyi ilə də mübarizə etmək məcburiyyətində qalır.

GÜNDƏM 11 Noyabr 2004

Yaser Ərafat öldü...
Milliyyət 11 Noyabr 2004

Fələstin Dövlət Başçısı və Fələstin mübarizəsinin lideri Yaser Ərafat, Paris yaxınlarındakı Percy əsgəri xəstəxanasında bu səhərə qarşı həyatını itirdi.

İlk olaraq Fələstinli baxan/nazir Saib Erekatın və ardından Fələstin rəhbərliyi başçılığı sekretarı Tayip Abdürrahimin rəsmi olaraq açıqladığı ölüm xəbəri, daha sonra Percy əsgəri xəstəxanası spikeri tərəfindən təsdiqləndi.

Xəstəxana spikeri Christian Estripeau, Ərafatın ''11 Noyabr 2004 tarixində, saat 03.30da (TSİ 04.30) öldüyünü'' açıqladı.

Fələstin rəhbərliyinin başçılıq sekretarı Abdürrahim, Ərafat üçün Misirin paytaxtı Qahirədə cənazə mərasimi təşkil ediləcəyini, Fələstin liderinin daha sonra Ramallahda dəfn ediləcəyini açıqladı. Qahirədəki mərasimin sabah təşkil ediləcəyi ifadə olundu.
Ərafatın lideri olduğu Əl Fəthin qabaqda gələnlərindən Əhməd Gneym, ''Ərafat, daha sonrakı bir zamanda yenidən Qüdsə dəfn edilə bilmək üzrə Mukatada (Ərafatın qərargahı) taxta deyil, daş bir qəbirlə dəfn ediləcək'' dedi.