Cox sevindirici haldir ki , Azerbaycan site-larini boyuk ekseriyyetinde hetta, ayri ayri azerbaycanlilarin oz shexsi site-larinda bele dovletimiz haqda coxlu melumat var ve Azerbaycan haqda oyrenmek isteyen her kes bunu hec bir cetinlik cekmeden elde ede biler. Ozu de ki, bu melumatlar oz rengarengliyi ve muxtelifliyi ile ferglenir. Men bu sehifede ne yazacagimi cox fikirleshirdim. Cunki tekrarlanmag istemirdim. Bunula beraber sizlerin yeni informasiya elde etmeyinizi de Ozume meqsed qoymushdum. Onun ucun ele qerara geldim ki, bir igtisadci olaraq sizlere respublikamizda olan igtisadi veziyettden sohbet acim. Bu mesele boyuk mubahiselere getirib cixarsa da zennimce ashagidakilar hec birinizde shubhe dogurmayacak. Cunki bu realliqlar gyoz qabagindadir. Men sadece olaraq bildiyimize elave olaraq bezi stasittikani qeyd etdim. Hemcinin yazdiqlarima oz shexsi qenaetlerimi de daxil etmishem ki, onlarla da siz birazdan tanish olacaksiniz.
Azerbaycan igtisadiyyatini indiki dovrde bir menali olarag kecid sheraitinde oldugunu hamimiza cox gozel melumdur. Bu kecid dovrunu kapitalizmin indiki realliglari ile deff etmek tebii ki cox cetindir. Amma qeyri-real deyil. Cunki Azerbaycanin bunu deff etmeye cox boyuk potensiali var. Bu potensalin teshkil edici amilleri coxdur. Ve uzun uzadi onlarin hamisi haqda burda yazmagi labuГјd bilmedim. Lakin en bashlicasi haqda bir qeder dayanacagam ki, bu da olkemizin yeralti servetleridir.
Azerbaycanin yeralti servetlerinden soz acmamishdan evvel respublikamizin suverenlik sheraitinde yashaya bilmesinin ve onun tebii ehtiyatlarД± ile elaqedar olmasinin bezi problemleri hagginda qisa mulahizeleri geyd etmek megsedeuygun hesab edirem.
Ilk novbede cesaretle onu demek olar ki respublikamiz suverenlik sheraitinde ayrica yashamag igtidarindadir. Lakin geyd etmek lazimdi ki bir sira pozitiv ve negativ ammiler de var.
Pozitiv amiller:
1. Azerbaycan guclu yanacak-energetika potensialД±i var. Respublikamiz neft, neft mehsullari, tebii gaz ve elektrik enerjisini texminen orta dunya seviyyesinde istehsal ve istehlak eden olkedir.
1. Respubilka cografi cehetden mustesna strateji movgeyi var. O, shimal, cenub, sherg, ve qerbin kesishdiyi erazide yerleshir. Qara denize ve Aralig denizine cixmag imkani var. Suda ve quruda sekkiz olke ile hemserheddir. Kecmish SSRI-nin suveren respubilkalari , Qerbi ve Shergi Avropa, yaxin ve Orta sherg regionlari olkeleri ile elage imkanlarina malikdir.
3. Respubilka dunya bazarinda yuksek maraq oyadacak mehsul istehsal edir. Bunlara misal olaraq neft, neft mehsullarД±, kimya mehsullarД±, yod, kaucuk, demir filizi, alluminium, elektrik cihazlarД±, neft-meden avadanligi, soyuducu, kondisioner, xalca, kuru, tutun, barama ,pambД±g ve s. mallari gostermek olar.
1. Esas gostericiler uzre Azerbaycanin igtisadi suverenlik imkanlari xarici ekspertler 10 balli sistemde 7 balla giymetlendiribler.
1. Dunya erazisinin 0.06 hissesini teshkil eden Azerbaycan butun dunya uzre cД±xarilan neft ve qazin texminen bir faize yaxinini istehsal edir. Neftin adambashina istehsali Azerbaycanda texminen 1.5ton (Muqayise ucun : Ingilterede 2.1ton, ABS 1.5ton )
Teessufler olsun ki, igtisadi suvernelik yolunda bize mane ola bilecek amiller de texminen pozitiv amiller qederdir.
Bunlarin en esaslari ashagidakilardir:
1. Biz isthelak etidiyimiz tebii gaziД±n texminen 40 faizini ozumuz istehsal edirik. Qalanin ise en yaxshi halda kenardan aliriq. Lakin umudvaredici hal odur ki, Shahdeniz yataginda ashkar olunan boyuk qaz yataqlari yaxin gelecekde istehlak ucun lazim olan gazД±n odenilmesi temin edecek.
1. Metala olan ehtiyaclarimizi odeye bilmirik. Texminen ilde 500-1000 ton metal istehsal eden respublika ondan 1500 min tondan artik metal iЕџledir. Meselen, Azerbaycanda 15 mashingayirma zavodu vardir. Onlardan yalniz biri - Zabrat maЕџingayirma zavodu normal iЕџ zamani 40min ton metal iЕџledirdi.
1. Respublika oz faktiki texnoloji ehtiyaclarindan az – texminen 9.5 mln. ton neft istehsal edir. Lakin bundan cox neft istehsal etmeliyik. Neft – qaz cixarma senayesinin muasir seviyyede texnika techizinde ve ekoloji problemlerin helline milyardlarla manat pul lazımdır.
1. Bizim senayemiz XX esrin evvelinde oldugu kimi esasen xammal senayesi olarag qalib. Biz son neticeye fikir vermeden muxtelif sahelere dair yuzlerle adda melumat ixrac edirik. Istehsal etdiyimiz xammalД± temamile ozumuz emal edib son mehsul almaq ucun bize on illerle vaxt ve milyonlarla Amerika dollari lazimdir.
1. Dezgehqayirma, texnoloji mashinqayirma, avtomobilqayirma ve bu kimi istehsal sahelerimiz demek olar ki, yoxdur ve ya en yaxshi halda buna tezece bashlamishiq. Bu saheleri yaratmak ucun onillikler , milyardlarla Amerika dollari ve buna maraq gosteren partnoyrlar lazimdi. Bundan bashqa tibbi avadanlig istehsal eden sahe yoxdur. Istehsal etdiyimiz dermanlar ehali istehlakinin 10-15 % - ni teshkil edir. Negliyyat saheleri istehsali esasen yoxdur, negliyyat vasitelerinin demek olar ki, hamisi xaricden alinir.
6. Istehsal etdiyimiz mehsullari da , regabet imkanlari az oldugundan xarici bazarlara cixara bilmirik.
7. Yungul senaye baximsizliq ucbatindan cox gerileyib.
Bu gun respubilka igtisadiyyatini bohrandan cixarmagin esas yolunu igtisadchilar xarici kapitallarin komeyinde onlarin respublikaya axinin suretlendirmekde axtarmagД± sadece olaraq sadelovhluk hesab edirler. Bazar igtisadiyyatina kecid dovrunde Azerbaycan igtisadiyyatina maraq gosteren xarici kapitallarin xammal istehsalini eden muessilere deyil, esasen ehali ucun son mehsullar buraxan muessiselere tetbig olunmasi her vasite ile nail olmagi teklif edirler. Bu istiqametde yungul, yeyinti senayesi, avtonegliyyat, tikinti, meishet xidmeti sahelerde xususi digget verilmesini meslehet gorur.
Bashlica diggeti senaye ile kend teserrufati, hasilat ile emaledici senaye, ilkin xammal, aralig memulatlar istehsali ile son meshsullar istehsali arasinda uygunluga vermek lazim oldugu geyd olunur. Resublikamizin igtisadiyyatinda hemin uygunlug hec cure gozlenilmir.
Bir sozle respublikamizin mustegilliyinin igtisadiyyatinin qarantlarindan biri de hec kimnen asili olmayaraq yashamaqdir, yani ehalinin istehlak etdiyi son mehsullari ozumuz istehsal etmeliyimiz cox vacib meseledi. Xammal satД±shД± ise ancak respublikamizin kecid dovrunde budcenin teshkil olunmasД± ucun boyuk ehemiyyete malik idi. Bundan sonra ise siyaseti deyishmek lazimdi. Umid edirem ki, hakimiyyet bu istigametde calishacak!!!!!!.
Bu qeder …..
PS: ( Xalgin bir ovladi kimi, bir vetendash kimi, nehayet bir muselman kimi uzumu Uca Yaradana tutub, ondan ishqal olunmush torpaqlarin qaytarilmasinda xalqimiza yardim etmeyine dua edirem. Inshallah Allah-Teala dualarimizi gebul eder. AMIN !
Azerbaycan Respublikasi
Olke adi: Azerbaycan
Erazi: 86.600 km2
Ehali: 8.059.000
Paytaxt: BAKI
Mustegillik: 18 oktyabr 1991
Dovlet qurulushu : unitar dovlet
Idareetme fomrasi: respublika
Icraedici organ: Prazident
Ganunverici organ: Milli Meclis
Mehkem organi: Ali Mekheme
Konstitusiay gunu : 12 noyabr
Istiglaliyyet gunu: 28 May
Mustegillik gunu : 18 oktyabr
Novruz Bayrami : 20-21 mart
Qadinlar gunu : 8 Mart
Fashizm uzre gelebe: 9 May
Milli dircelish gunu: 17 noyabr
Milli qurtulush gunu: 15 iyun
Milli Ordu gunu : 25 iyun
Hemreylik gunuL: 31 dekabr
Yeni il: 1 yanvar
Ramazan bayrami (deyishilir)
Qurban bayrami (deyishilir)
Yetkileriniz
LinkBack URL
About LinkBacks
Alıntı ile cevapla
Yer imleri