Siqaret Haqqında Bilmediklerimiz
SЭQARET HAQQINDA BЭLDЭKLƏRЭMЭZ VƏ...
SЭQARET DЬNYASI.
Əhalisinin təxminən 6 milyardэ kecdiyi yerkьrəsində tьtьn sektoru ən bцyьk sənaye olmaрa davam edir. Эllik sigaret istehsalэndan hər birimizə təxminən 1000 qutu siqaret dьюьr. Qэsaca, sigaret satэюэ, sektora təxminən 200 milyard dollar gəlir gətirir və pulu bцlьюdьrən siqaret юirkətleri gьnь gьnden bцyьyьr.
Ancaq, bu ekonomik fəaliyyət dьnyanэn zənginləюməsinə heз də yardэm etmir. 1993-cь ildə Dьnya Bankэ siqaretet səbəbli xəstəliklərin maddi nəticələrini, bu xəstəliklər ьzьndən ortaya зэxan iюgьcь qabiliyyətinin itirilməsini, yanqэn ziyanlarэnэ və siqaretə xərclənən pul miqdarэnэ hesablayaraq bunlarэn dьnya iqtisadiyyatэna 200 milyard dollar ziyan vurduрunu ortaya qoydu.
Dьnyada ən зox sigaret tьkətən цlkə, kiюilərin 60 %-inin, qadэnlarэn ise 8%-inin siqaret зəkdiyi Зindir. Bu цlkədə 385 milyon sigaret зəkən yaюayэr. Buna baрlэ olaraq hər il sadece Зinde 750.000 insan sigaretin səbəb olduрu xəstəliklərdən həyatэnэ itirir.
Dьnyada hər il 4 milyon insan sigaret зəkdiyi ьзьn həyatэnэ itirməkdədir. Əgər, lazэmi tədbirlər alэnmasa bu miqdar 20 il sonra 10 milyona зatacaqdэr.
Ьmumdьnya Səhiyyə Təюkilatэ (ЬST, World Health Organization-WHO) dьnyada ən bьyьk saрlamlэq probleminin sigaret olduрunu elan etmiюdir.
SЭGARET BAZARI
Ьmumdьnya Səhiyyə Təюkilatэ (ЬST) verdiyi rəqəmlərə gцrə dьnyada hər on ьз saniyədə bir insan sigaret ьzьndən həyatэnэ itirir və bu rəqəmə цlmədən əvvəl illərlə əziyyət зəkən insanlar daxil deyil.
ABЮ, Kanada ya da Avropa Birliyi kimi цlkələrdə dцvlət bu div sənayeni əzmiюdir və hər gьn sigareti tərgidənlərin sayэ artmaqdadэr. Bu цlkələrdə, sigaret reklamlarэ gadaрan olunmuюdur əleyhlərinə aзэlan yьksek maddi təzminat məhkəmələri siqaret istehsalcэlarэnэn belini qэrmaрa davam edir.
Bьtьn bu səbəblər tьtьn юirkətlerini inkiюaf etməkdə olan цlkələrə yцnləndirir. Зьnki bu цlkələrdə qanunlar yetərsizdir və olanlar da inkiюaf etmiю цlkələrdəki kimi sərt bir юəkildə həyata keзirilmir. Təəssьf ki dьnya əhalisinin 60%-i Asiya qitəsində yaюayэr və bu siqaret istehsalзэlarэ bazar tapmaqda зətinlik зəkmirlər.
Asiyada xeyli kafe, bar ya da buna bənzər yerlər sigaret firmalarэ tərəfindən dekore edilir, təюviq edici afiюalar asэlэr, insanlarэ siqaretə adət etdirmək ьзьn pulsuz siqaret belə daрэdэlэr.
Sigaret və Pul
Sigaret mцvzusunda əsas rolu pul oynayэr. Tьtьn firmalar kimi цlkələrin də cox əhəmiyyətli vergi mənbəsidir. Az inkiюaf etmiю цlkələrdə sigaretdən alэnan vergi, inkiюaf etmiю цlkələrinkindən daha coxdur. Bu цlkələrdəki insanlar ьзьn siqaret istehlakэnэn nəticəsi də o qədər pisdir. Эngiltərə Səhiyyə Nazirliyinin aзэqlamasэna gцrə:
Ш Ш 1974-1994 illəri arasэnda Birinci Dьnya Цlkələrində siqaret istehlakэ 10% azalэrkən,
Ш Ш Az inkiюaf etmiю цlkələrdə sigaret tьkətimi 67% artmэюdэr.
Ш Ш 2030-cu ilde siqaretlə əlaqəli цlьmlər 600% artacaq, yəni hazэrda 1 milyondan 7 milyona зэxacaq.
Dьnya Mьbarizə edir.
1999-cu ilin May ayэnda Cenevrədə, 50 цlkə tərəfindən imzalanan “Tьtьn Kontrolu Mьqaviləsi Proyekti”, ЬST-nin tьtьn istifadəsi ilə mьbarizəsini dəstəkləyən ilk dцvlətlər arasэ saziю olmuюdur.
Bu mьqavilə tьtьn reklamlarэ, promosyonlarэ ilə birlikdə tьtьn istehsalэ, qaзaqзэlэрэ, vergisi və tьtьndən hazэrlanan məhsullar mцvzusunda maddələrdən ibarətdir. ЬST ilə bərabər bu proyektin mьqaviləyə зevrilməsi ьзьn зalэюan digər organizasiyalar bunlardэr: Xərзəng Birliрi, Beynəlxalq Эnkiюaf Araюdэrma Mərkəzi, Beynəlxalq Tьtьn və Saрlamlэq Agentliyi, Beynəlxalq Vərəm və Aрciyər Xəstəlikləri Birliyi, Beynəlxalq Эstehlakзэlar Birlikləri Təюkilatэ.
Tьtьnə baрlэlэq səviyyəsi nə qədərdir?
Bu suala verilə biləcək ən qэsa cevap "geroinden daha cox asэlэlэq ortaya cэxarэr” . Sigaretdəki nikotin, ciddi asээlэрa səbəb olan bir maddədir, insanlarэ cox vaxt yeniyetməlik dцvrьndə цzьnə əsir edir.
Эnsanlar sigaretə gənз yaюlarda baюlayэr ancaq yaюlandэqзa onu tərgitmək зətinləюir. Yeniyetməlik dцvrьndə siqaretə baюlayan uюaqlar цmьr boyu siqaret зəkmə riski altэndadэrlar.
Gənзlərin 1/3-i sigaretin “dadэna baxэrlar” və bunlarэn yarэsэ sigaretdən asэlэ olma riski daюэyэrlar. Təəssьf ki, həyatэndakэ ilk iki sigaretini tamamen зəkib qurtaran gənзlərin 85%-i siqaretdən asэlэ vəziyyətə dьюməkdədir. Qэsaca bir dəfə baюlayэnca bir daha зətin tərgidilən bu qorxunc alэюqanlэq hər il gedərək artan miqdarda can almaрa davam edir.
NЭYƏ ЗƏKMƏYƏ DAVAM EDЭRLƏR?
Siqaret зəkənlərin зox zaman dьюьndьkləri yanlэю fikirlər
Sinirlərimi Sakitləюdirir : Siqaret зəkmək yerinə dərindən bir neзə dəfə nəfəs almanэz və ya qurtum-qurtum bir stəkan su iзməniz daha təsirli olacaqdэr. Və ьstəgəl aрciyərləriniz daha saрlam olacaq.
Məni Canlandэrэr : Sabah bir siqaret зəkmək bəlkə də yuxunuzun qaзmasэna kцmək edə bilər ancaq eyni iюi soyuq su ilə əl-uz yumaq və ya 5 dəqiqə idman etmək daha yaxsi gцrə bilir. Ьstəgəl tez yaюlanmanэzэn da qarюэsэnэ alэr.
Sэxэntэlarэmэ aparэr : Birini gцzlərkən sizin zamanэnэzэn keзməsi ьзьn bir siqaret yandэrmanэz bəlkə də biraz sэxэntэlarэnэzэ aparэr. Ancaq bunu qəzet, jurnal və ya kitab oxuyaraq, meyvə və ya зərəz yeyərək də edə bilərsiniz, ьstəlik xərзəng xəstəliyinə yaxalanma riskiniz artmadan.
Dьюьnməmə Yardэm Edir : Əgər siqaret зəkməsəniz daha yaxюэ dьюьnərdiniz. Зьnki hər nəfəs siqaret təxminən 100.000 beyin hьceyrəsini цldьrьr.
Kцkəlməmə Mane Olur: Unutmayэn; alacaрэnэz bir neзə kilo bəlkə saрlamlэрэnэz ьзьn lazэmsэz ola bilər, ancaq sigaret sizi sьrətlə цlьmə aparэr.
Sigaretdən zцvq alэram ya da sigareti sevirəm: Unutmayэn: Sigaret zцvq alэnacaq, seviləcək bir юey əsla deyil. Bir insanэn quru, ьstəlik zəhərli bir otu sevmək зox mənasэz bir davranэюdэr. Sigaret zцvq deyil, olsa-olsa əziyyət verir. Эnsana dost deyil dьюməndir.
Niyə Tərgitmək istəyirlər?
Aюaрэda siqareti tərgidənlərin tərgitmə səbəbləri yazэlmэюdэr:
1) Saрlamlэрэma əhəmiyyət verdiyim ьзьn
2) Həyatэmda mьsbət dəyiюikliklər etmək ьзьn
3) Damarlarэmdakэ daralmaya mane olmaq ьзьn
4) Nəfəa-nəfəsə qalmamaq ьзьn
5) Xərзəng olmamaq ьзьn
6) Эnfarkt keзirməmək ьзьn
7) Nəfəsimin pis qoxumamasэ ьзьn
8) Ьstьmьn baюэmэn pis qoxumamasэ ьзьn
9) Ətrafэmdakэlarэn saрlamlэрэnэ qorumaq ьзьn
10) Ətrafэmdakэlarэ narahat etməmək ьзьn
11) Цzьmə olan hцrmətimi artэrmaq ьзьn
12) Эbtidai bir davranэюdan qurtulmaq ьзьn
13) Цzьmə gьvənimi qazanabilmek ьзьn
14) Uюaqlarэma nьmunə olmaq ьзьn
15) Nəvələrimə nьmunə olmaq ьзьn
16) Tələbələrimə nьmunə olmaq ьзьn
17) Uюaрэmэn xətrini qэrmamaq ьзьn
18) Pulumu israf etməmək ьзьn
19) Həyat yoldaюэma daha зox iюkəncə зəkdirməmək ьзьn
20) Rahat yerimək ьзьn
21) Rahat yatmaq ьзьn
22) Rahat pilləkan зэxmaq ьзьn
23) Sigaret saрlamlэрэmэ ciddi юekilde təhdid etdiyi ьзьn
24) Həkimimə gedərkən utanmamaq ьзьn
25) Эnsanlarla rahatca цpьюə bilmək ьзьn
26) Sьrətlə yaюlanmamэ durdurmaq ьзьn
27) Sərbəst olmaq ьзьn
28) Daha rahat nəfəs almaq ьзьn
29) Yeməklərdən daha yaxюэ dad almaq ьзьn
30) Daha yaxюэ iy hiss etmək ьзьn
31) Daha cox zəhər tənəffьs etməmək ьзьn
32) Цzьmlə fəxr etmək ьзьn
33) Цzьme yaraюdэrmэram
34) Sigaretdən diksindiyim ьзьn
Bunlarэn sayэnэ coxalda bilərik. Hər halda sizin də siqareti tərgitmək ьзьn цzьnьzə məxsus səbəbiniz vardэr.
SЭGARETЭN ЭЗЭNDEKЭ ZƏHƏRLЭ MADDƏLƏR
SЭGARETDƏ NEЗƏ ZƏHƏR VAR?
Sigaretdə olan zəhərlərdən bir neзəsi:
Ш Ш Polonium - 210 (kanserogen),
Ш Ш Radon (radiasiya),
Ш Ш Metanol (raket yanacaрэ),
Ш Ш Toluen (zəhər),
Ш Ш Kadmiyum (akumulyator metalэ),
Ш Ш Butan (Balon gazэ),
Ш Ш DDT (bцcək цldьrьcь),
Ш Ш Hidrogen Sianid (gaz kameralarэ zəhəri),
Ш Ш Aseton (lak silen),
Ш Ш Naftalin (gьve qovucu),
Ш Ш Arsen (siзan zəhəri),
Ш Ш Amonyak (tualet təmizleyicisi) ,
Ш Ш Karbon (Monoksid gazэ),
Ш Ш Nikotin
Ш Ш və 3.885 toksik maddə.
Ш Ш Son olaraq ciyərlərimizdə meydana gələn qatran (asfalt).
SЭGARETЭN ZƏRƏRLƏRЭ
Artэk hamэ sigaretin ne qədər zərərli olduрunu bilir. Tьtьnьn kanserogen olduрunu eюitməyən bilməyən qalmadэ. Ancaq, sigaretin zərərləri bununla qurtarmэr, hər зeюidьrək və aрciyər xəstəliyinə yol aзэr, damar tэxanэqlэрэ iflicə qədər apara bilir.
Эlk nəfəs... və sonrasэ
Siqaret зekdiyiniz anda, organizmanэza təsir etməyə baюlayэr. Nəbziniz yьksəlir, daha sьrətlə nəfəs alэb verməyə baюlayэrsэnэz. Qan dцvranэnэz yavaюlayэr. Siqaretin iзinde təxminən 3.700 zəhərli madde vardэr. Bunlarэn bцyьk bir miqdarэ kanserogen maddələrdir. En zərərliləri da karbon monoksi (CO), hidrogen siyanid (HCn) və amonyakdэr (NH4) və bu zəhərli kimyəvi maddələr, bir nəfəs siqaretlə qan dцvranэmэza qarэюэr. Bunun nəticəsində, astma, ciрer yangэsэ, kцks qəfəsində aрrэlar baюlar. Daha tez-tez nəzlə, grip və soyuqdəymə keзirməyə baюlarsэnэz.
Hər on ьз saniyədə bir insan, siqaretə baрlэ bir xəstəlikdən həyatэnэ itirməkdədir. Hər il dьnyada 2.500.000 insan siqaret ьzьndən həyatэnэ itirməkdədir. Bu цlьmlərin əsas səbəbi aрciyər xərзəngidir, ikinci əhəmiyyətli səbəb ьrək xəstəlikləri və digər xərcəng nцvləridir.
Эnsan vьcudunda, heз bir ьzv və orqan yoxdur ki, siqaretdə olan kimyəvi maddələrdən payэnэ almasэn. Vьcutda qэsa bir gəzinmə ilə siqaret cəkən adamэn organizmasэnэn nə halda olduрunu sizə gostereceyəm:
Baю və Ьz
Bir siqaret зəkən olaraq, aрэz xərзəngine yaxalanma riski зok yьksəkdir. Bundan baюqa tьtьn dumanэ diю əti xəstəliklərinə yol aзэr, diю зьrьmesine və nəfəsinizdən pisiy gəlməsinə səbəb olur. Beyinə gedən oksigendə azalma olur, bu da beyin damarlarэnэn daralmasэna səbəb olur. Bu vəziyyət insanэ iflicə qədər aparэb зэxara bilər.
Aрciyər və Bronxlar
Tənəffьs borunuzdan və bronxlarэnэzdan keзən duman aрciyərlərinizə enər. Siqaret dumanэndakэ hidrogen siyanid, bronxlarэnэzэn divarэnэ yandэraэr və xronik цksьrьk ortaya cэxэr. Bronxlar zəiflədikcə, bu bцlgede xeyli xəstəlik ortaya зэxэr. Siqaret зəkənlər зəkməyənlərə gцrə on qat daha зox aрciyər xərзəngi olma riski daюэyэrlar.
Ьrək
Siqaretinn ьrəyə verdiyi ziyanlar tək kəlməylə yэxэcэdэr. Nikotin qan təzyiqini yьkseldir və qanэn daha sьrətlə laxtalanmasэna səbəb olur. Siqaretdə olan karbon monoksidin qandakэ oksigeni yox etməsi ile damarlarda xolesterol depolanэr və bu da Miokard infarktэ riskini artэrэr. Bundan baюqa qan dцvranэ pozukluqlarэna baрlэ olaraq iflic, barmaqlarda qanqrena və gьcsьzlьk, siqaret зəkənlərdə зox sэx gцrьlən xəstəliklərdir..
Digər Organlar
Siqaretin həzm sisteminq xeyli зox pis təsiri bilinməkdədir. Siqaret tьkətiminə baрlэ olaraq, mədəde xlorid turюusu ifrazэ artэr, mədə yanmalarэ və xora baюlayэr. Siqaret зəkənlərdə pankreas xərзəngi зox sэx ortaya зэxэr, bцyьk цlзьdə цlьmlə nəticələnir. Siqaretin iзində olan kanserogen maddələr, sidiklə orqanizmdən atэlэr, ancaq bu maddələrin vьcudda olmasэ sidik kisəsi xərзənginə yol aзэr. Siqaret ьzьnden ortaya зэxan yьksək qan təzyiqi isə bцyrəklərə bцyik ziyan vurur.
Nəticə.
Siqaretnэn saрlamlэq ьzerindəki ziyanэ araюdэrmalarla sьbut edilmiюdir. Bu araюdэrmalara gцrə, siqaret зəkən kiюilərin 40 %-i hələ təqaьd yaюэna gəlmədən həyatэnэ itirməkdədir. Bu nisbət siqaret зəkməyənlərdə 18%-dir. Siqaret зəkən qadэnlarda isə uюaqlэq (uterus) xərзəngi riski зoxalmakdadэr, hamilə qadэnlarэn siqaret зəkməsi isə юikəst və цlь doрumlarla nəticələnməkdədir.
Bьtьn bunlara baxmayaraq siqareti tərgitdiyiniz anda vьcud цzьnь təmir etməyə baюlayэr. On il iзində vьcud heз siqaret зəkməmiю kimi olur. Ancaq, siqareti targitmək ьзьn xərзəng və ya ьrək xəstəsi olmaрэ gцzləsəniz vьcudunuzun цzьnь təmir etməsi ьзьn yetərli vaxtэ olmayacaqdэr. Təəssьf ki, bu xəstəliklər cox цldьrьcьdьr. Siqareti tərgitmək ьзьn bundan daha yaxюэ bir səbəb ola bilməz.
SЭQARETЭN PSЭXOLOJЭ TƏSЭRLƏRЭ
Siqaret зəkənlər siqaret зəkmə istəklərini зox vaxt belə aзэqlayэr:
- Gərgin olduрum zaman зəkirəm.
- Diqqətimi toplamaq ьзьn зəkirəm.
- Sэxэldэрэm zaman зəkirəm.
- Qəmgin olduрum zaman зəkirəm.
- Əsəbi olduрum zaman sakitləюmək ьзьn зəkirəm.
Yalnэz bir siqaret bu qədər зox юey verə bilərmi? Bu sualэn cavabэ siqaretin iзindəki kimyəvi maddələrin psixoloji təsirində yatэr:
Nikotin - Gьзlь Bir qэcэqlandэrэcэdэr
Nikotin; kokain ya da amfitemin qədər gьclь və onlara bənzər bir qэcэqlandэrэcэdэr. Эnsana davamlэ olaraq siqaret зəkmə istəyi verən юey de odur. Nikotin siqaret зəkən insanэ qэcэqlandэrэr, ьrəkdцyьnməyə, yьksek təzyiqə, insanэn tənəffьsьnьn sьrətlənməsinə səbəb olur. Təəssьf ki, bu təsirlər 20 dəqiqə sonra itir və siqaret зəkən adam yeni bir siqaret зəkmək istəyir.
Karbon-Monoksid və digər Sakitləюdiricilər
Həm siqaret tьstьsьndə hem de alkoqolda bəzi sakitləюdirici maddələr vardэr. Siqaretdə olan karbon monoksid, insanэ sərsəmləюdirir. Bu kimyəvi maddələr, qэsa bir mьddet gərginliyi, əsəbiliyi və digər hissləri azaldэr.
PASSЭV SЭQARET ЗƏKMƏ, AKTЭV ZЭYAN
Siqaret tьstьsьnьn ziyanlarэ saymaqla qurtarmaz və sadəcə siqaret зəkənlər ьзьn deyil зəkməyənlər ьзьn de зok zərərlidir. Siqaret ya da siqar зəkən bir insanэn yanэnda duran insan həm yanan tьtьnlə, həm də siqaret зəkən insanэn зole verdiyi tьstьylə tənəffьs edir və olduqca bцyьk zərər gцrьr.
Hər il minlərlə passiv siqaret зəkən siqaret tьstьsьnьn verdiyi zərərlər nəticəsində xəstələnərək, həyatэnэ itirməkdədir.
Zəhərli Duman
Passiv siqaret зəkənlər, siqaret зəkən insanlarэn yanэnda duraraq 3.700 зeюid kimyəvi qazdan zərər gцrməkdəedirlər. Bunlarэn bьyьk bir qismi zəhərlidir, geriyə qalan qismi də kanserogen benzopyren və formaldehyd qazlarэdэr.
Siqaret dumanэna ne qədər зox məruz qalsanэz, Miokard Эnfarktэ keзirmə və aрciyər xərзəngi olma riskiniz o qədər artar.
Risk Altэndakэ kцrpələr və ьюaqlar
Təəssьf ki, uюaqlar ьзьn risk зox daha ciddidir. Зьnki, aрciyərləri hələ inkiюaf etməkdədir və onlar bцyьklərdən daha зox və sьrətlə nəfəs alэb verirlər. Siqaret dumanэna məruz qalaraq, passiv siqaret зəkən vəziyyətinə salэnan uюaqlarda qulaq və burun infeksiyalarэ, bronxit, pnevmoniya daha cox sэxlэqla gцrьlьr.
HAMЭLƏLЭK və SЭQARET
Siqareti tərgitmək ьзьn səbəblər saymaqla qurtarmaz. Eрer bir uюaq istəyirsinizsə ya da hamiləsinizsə, siqareti tərgitmək ьзьn bundan əhəmiyyətli səbəb ola bilməz. Doрulacaq kцrpənin saрlamlэрэ sizin ьзьn hər юeydən əhəmiyyətli olmalэdэr. Bu həqiqətləri heз zaman unutmayэn:
Siqaret və uюaрэn aрэrlэрэ
Hamiləsinizsə və siqaret зəkirsinizsə, doрulmamэю kцrpənizə də siqaret зəkdirirsiniz mənasэna gəlir. Siqaret зəkən analarэn uюaqlarэ siqaret зəkməyən analarэn uюaqlarэna gцrə daha zəif doрulmaqdadэr. Əgər, hamiləlik zamanэ cox siqaret зəksəniz (bir qutudan cox), uюaрэnэzэn doрum aрэrlэрэ (kilosu) daha az olacaqdэr. Daha da betəri, nikotin uюaрэnэzэn inkiюafэ ьзьn lazэm olan oksigeni yox edəcəkdir. Dцlьn inkiюafэ təhlьkəyə girəcəkdir. Doрulan uюaрэn zəkasэnэn geri olma ehtimalэ de зox yьksəkdir. Məktəbə gətdiyi zaman digər usaqlar oxuma yazmaрэ daha tez oyrənirkən anasэ siqaret зəkən uюaqlar siqaret ьzьndən yaюэdlarэndan geri qalacaqdэr.
Siqaret və Uюaq Цlьmləri
Statistikaya gцrə, siqaret зəkən analarэn dьюьk və цlь doрma nisbəti зəkməyənlərə gцrə 50% daha зoxdur. Əgər hamilə olmadan цncə siqareti tərgitsəniz bьtьn bu riskler dцrd ay iзində yox olacakdэr.
Siqaret və Saрlamlэрэnэz
Ana olmaq зox зətin bir iюdir. Cavabdehlik hissi olmalэdэr. Hər mənada saрlamэрэnэz yerində olmalэdэr. Siqaret зəkən insanlar зəkməyənlərdən daha зox xəstələnir, demək olar ki hamэsэnda ciddi saрlamlэq problemləri ortaya зэxэr. Dьnyada, hər il aрciyər xərзəngindən цlən siqaret зəkən qadэn miqdarэ 30.000-dir. Siqareti indi tərgitsəniz uюaqlarэnэzla bərabər kəcirəcəyiniz illəri artэracaрэnэzэ unutmayэn.
Siqaret və Ailə Saрlamlэрэ
Siqaret tьstьsь passiv siqaret зəkənlər ьзьn də aktiv siqaret зəkənlər kimi zərərlidir. Mцvzu ьюaqlar olduрu zaman vəziyyət daha vahim hal alэr. Onlarэn orqanizmasэ daha zəifdir və hələ inkiюaf dцvrьndə olduqlarэ ьзьn oksigenə, təmiz havaya olan ehtiyaclarэ bцyьklerden daha зoxdur. Mьmkьndьrse, uюaqlarэn yanэnda siqaret зəkməyin. Onlarэ цz əllərinizlə zəhərləməyin.
ЦZЬNЬZЬ ALDATMAYIN!
Siqareti tərgitmə qərarэ verdiyiniz zaman bunlarэ gцzцnьndə tutun:
v v Həyatэnэz boyu зox problemlə qarюэlaюdэnэz və bunlarэ цz iradənizlə həll etdiniz.
v v Hər gьn зox юeyə dцю gərirsiniz və bacarэrsэnэz.
v v Цz qərarlarэnэzэ цzьnьz verirsiniz, məqsədlərinizi цzьnьz mьəyyənləюdirirsiniz. Siqaretə də цzьnьz baюlamэюdэnэz, unutdunuzmu?
v v Siz zəif xarakterli bir insan deyilsiniz. Əgər elə olsaydэ, keзmiюdəki cox hadisəyə dцzə bilməzdiniz. Siqareti də beləcə tərgidə bilərsiniz.
v v Həyatэnэz boyu зox insana kцmək etdiniz, dəstək oldunuz. Dostlarэnэz sizə hər zaman etibar edir. Siz cavabdehlik hissi olan bir insansэnэz.
v v Siqaret зəkmək ya da зəkməmək sizin цz seзiminizdir. Əgər həqiqətən istəmirsinizsə зəkməzsiniz.
v v Эlk səfərdə bacarmasanэz da təkrar yoxlayэn mьtləq bacaracaqsэnэz.
UNUTMAYIN! TƏRGЭDƏ BЭLƏRSЭNЭZ!
SЭQARETЭ TƏRGЭTMƏNЭN ЭYЭRMЭ ASAN YOLU
1. Цzьnьzə inanэn və gьvənin. Siqareti tərgidə biləcəyinizə inanэn. Həyatэnэzda daha əvvəllər bacardэрэnэz зətin iюləri dьюьnьn. Siqareti də tərgidə biləcəyinizi dьюьnьn.
2. Bu siyahэyэ oxuduqdan sonra, təklifləri цzьnьzə tətbiq edin və siqareti tərgitmək ьзьn цz planэnэzэ hazэrlayэn.
3. Siqareti tərgitmə səbəblərinizi və tərgitdiyiniz zaman qazanacaqlarэnэzэ yazэn:
Məsələn: daha uzun yaюamaq, цzьnьzь daha yaxюэ hiss etmək, pul yэрmaq. Siqaret зəkən hər kəs bunun zərərlərini bilir və tərgitmək istəyir, siz bunu yazэlэ hala gətirin və hər gьn oxuyun.
4. Ailənizdən və dostlarэnэzdan siqareti tərgitmə qərarэnэzэ dəstəkləmələrini istəyin. Sizə yardэmзэ olmalarэnэ ancaq qətiyyən sizi gьnahkar hesab etməmələri lazэm olduрunu sцyləyin. Siqareti tərgitdiyiniz ilk gьnlərdə зətinlik зəkəcəyinizi və sizə qarюэ anlayэюlэ davranmalarэnэ xahiю edin.
5. Siqareti tərgitmək ьзьn bir gьn mьəyyən edin. Bu gьnьn yeni həyatэnэz ьзьn bir baюlangэc olduрunu dьюьnьn.
6. Siqareti tərgitmək ьзьn bir həkimlə məsləhətləюə bilərsiniz və onun yardэm və təkliflərini ala bilərisiniz.
7. Эdmanla məюрul olmaрa baюlayэn. Haftada 3-4 kərə, 30-40 dəqiqə idman edin.
8. Hər gьn 3-5 dəqiqə tənəffьs gimnastikasэ edin. Gцzlərinizi yumun. Burnunuzdan dərin nəfəs alэn, nəfəsinizi bir neзə saniyə tutun və зox yavaю bir юəkildə aрzэnэzdan verin. Nefes gimnastikasэedərkən, hər dəfə daha təmiz və daha rahat nəfəs aldэрэnэzэ gцrəcəksiniz.
9. Biri sizə siqaret təklif edərsə almayэn, зəkmirəm deyin. Bu sizin цzьnьzə olan gьvəninizi artэracaqdэr.
10. Siqaret tamamən tərgidəcəyiniz gьnə yaxэnlaюdэqca, siqaret miqdarэnэ azaldэn. Hər gьn neзə ədəd siqaret зəkəcəyinizi planlaюdэrэn, bu rəkəmi hər gьn bir dənə azaldэn. Hər gьn baюqa bir marka siqaret alэn, dьnəndən qalan qutuyu atэn. Siqaret qutunuzu bir baюqasэna verin, beləcə hər siqaret зəkmək istədiyiniz zaman ondan istəemək məcburiyyətində qalacaqsэnэz.
11. Зox adam siqareti yavaю-yavaю tərgidə bilməyəcəyini, ancaq bir səfərdə tərgidə biləcəyini dьюьnьr. Hansэ metodun sizə daha uygun olduрuna qərar verin.
12. Siqareti tərgitmək istəyən bir dostunuz varsa bərabər daha asan olacaqdэr.
13. Diюlərinizi təmizlətin və hər zaman təmiz saxlayэn.
14. Siqareti tərgitdikdən sonra цzьnьzь mьkafatlandэrэn.
15. Зox su iзin. Su hər mənada vьcudunuz ьзьn faydalэdэr.
16. Siqareti ən зox nə zaman istədiyinizi dьюьnьn və bunu yerinə xoюunuza gələn baюqa bir iю gцrьn.
17. Əlinizdəki və aрzэnэzdakэ boюluq hissini aparmaq ьзьn bir юey tapэn, məsələn: su iзin, saqqэz зiynəyin, ləbləbi yeyin vs.
18. Siqareti tərgitmə mцvzusunda dьюьncələrinizi yazэn. Bunu hər gьn oxuyun.
19. Yanэnэzda sizin ьзьn зok əhəmiyyətli birinin юəklini gəzdirin, bir kaрэza siqareti tərgidəcəyimə sцz verirəm yazэn, hər siqaret istədiyiniz zaman bu юəkilə və yazэya baxэn.
20. Siqaret зəkmək istədiyiniz zaman, bir siqaret yandэrmaq yerinə hisslərinizi bir gьndəliye yazэn. Bu gьndəliyi hər zaman yanэnэzda gəzdirin.
MЬVƏFFƏQЭYYƏTLƏR!
Son Sigaretinizdən...
20 Dəqiqə Sonra:
Qan təzyiqiniz dьzəlir,
Ьrək dцyьnmələriniz normala dцnьr,
Əl və ayaq istiliyiniz normala dцnьr,
8 Saat Sonra:
Qanэnэzdakэ nikotin və karbon-monoksid səviyyəsi yarэya dьюьr
Qanэnэzdakэ oksigen seviyyəsi normala dцnьr
24 Saat Sonra:
Karbon-monoksid vьcudunuzdan tamamilə atэlэr
Aрciyərləriniz sigaretin səbəb olduрu bəlрəmi təmizləməyə baюlayэr
Miokard Эnfarktэ riskiniz azalmaрa baюlayэr
48 Saat Sonra:
Vьcudunuzdakэ nikotin tamamilə təmizlənir
Эybilmə və dad hissiyatlarэnэzda artэю olur
72 Saat Sonra:
Nəfəs almanэz asanlaюэr
Enerji seviyyəniz yьksəlir
2-12 Həftə Sonra:
Qan dцvranэnэz daha saрlam bir юəkildə həyata keзməyə baюlayэr.
Aрciyər funksiyalarэnэz 30% nisbətində artэr
Yerimə və qaзmanэz asanlaюэr
3-9 Ay Sonra:
Цksьrьk və sinədəki xэrэltэlarэnэz azalэr.
Nəfəs alma problemləriniz yaxюэlaюэr
Aрciyərlərinizin infeksiyalara qarюэ dayanэqlэlэрэ artэr.
1 Эl Sonra: Ьrək xəstəliyi riski, sigaret зəkməyə davam edən birinin daюэdэрэ riskin yarэsэna dьюər.
5 Эl Sonra: Aрэz və gэrtlaq xərзəngindən цlmə riskiniz azalэr
10 Эl Sonra:
Aрciyər xərзənginə yaxalanma riskiniz, sigaret зəkməyə davam edən birinin daюэdэрэ riskin yarэsэna dьюər
Ьrək xəstəliyi riskiniz heз sigaret зəkməmiю birinin daюэdэрэ risklə eyni səviyyəyə enər
15 Эl Sonra Эflic keзirmə və Miokard infarktэ olma riskiniz heз sigaret зəkməmiю birinin daюэdэрэ risklə eyni səviyyəyə enər.