Bəxtiyar Vahabzadə

[Elif]

Ağıl Başqa, Ürək Başqa

Bir-birinə bənzəsə də,
Yel başqadır, külək başqa.
Ətri də xoş, rəngi də xoş
Gül başqadır, çiçək başqa.
Hər diki yoxuş bilmə, gəl,
Hər meyi meyxoş bilmə, gəl.
Hər uçanı quş bilmə, gəl
Quş başqadır, böcək başqa.

Bu kadar mı güzel anlatılır...

[Manolita]

NAĞIL – HEYAT

Anam olsan bele, ay anam, xeyli,
Senden gileyliyem, senden gileyli...
Sen duymaq, düşünmek öyretdin mene,
Duyub-düşünmekden azad olaydım.
Danışmaq öyretdin sen öz körpene
Nola, men anadan lal doğulaydım.

Dilini bir ile öyrendim... nahaq!..
Öz dilim özüme kesilib yağı.
Bütün ömrüm boyu çalışdım, ancaq
Öyrene bilmedim danışmamağı...
Başıma beladır menim öz dilim,
Denizem, üzüme durub sahilim.

Yerimek öyretdin tutub elimden,
Dolaşdım aranı, dolaşdım dağı.
Balana yerimek öyredince sen,
Gerek öyredeydin yıxılmamağı...

Fikirler yığılır beynimde qat-qat,
Cavablar qorxulu, suallar-yasaq.
Heyatı qanana ögeydir heyat,
Onu qanmayana doğmadır ancaq.

Meni incidirler bezen qesd ile,
Ertesi her şeyi unuduram men.
Gireve düşende zalime bele
Zülm edib, kam almaq gelmir elimden.

Ana, quduzlaşır heyat, ilbeil,
Dalayır puç olan ümidlerimi.
Niye isti deyil, mehriban deyil
Bu amansız heyat qucağın kimi?..
Hardasan, ay ana, bir gel, men yene
Belalı başımı qoyum dizine.
Mene nağıl danış, dayansın anlar,
Görüm, nağıldakı o qehremanlar
Cütbaşlı divleri ne teher yıxır,
Ne teher gizlenib, tilsimden çıxır.

Bir danış, hardadır, görüm seadet?
Bizim yurdumuza o niye gelmez?
Danış, danış görüm, Melik Mehemmed
Zülmetden işığa nece çıxdı bes?

Danışma, ay anam, danışma, kiri,
Beynime batmayır bu efsaneler.
Divler görmüşem ki, nağıl divleri,
Onların yanında toyuğa benzer.

Nadanlar görmüşem, öz yolundakı
Dike eniş deyir, düze dik deyir.
Tülküler görmüşem, öz qolundakı
Demir zencirlere bilerzik deyir.

Atasını söyen, yada baş eyen
Rehberler görmuşem, qeddar, amansız.
Tikana gül deyen, güle kol deyen
Qarılar görmüşem dinsiz, imansız.

Quldurlar görmüşem, özge yer deyil,
Yurdunu talayıb, asude yatmış.
Tacirler görmüşem, simuzer deyil,
“Malades” sözüne Veteni satmış.

Dünyanı bilenden, duyandan beri
Menim gözlerimden düşüb heyat da.
Nağılda gördüyüm qorxunc şeyleri,
Heyatda görmüşem, anam, heyatda.

Yanvar, 1964 – may, 1965

[Manolita]

BIR SALAMA DEYMEDİ............
Bu gün men seni gördüm,
Salam vermek istedim,
Üzünü yana tutdun
Söyle illerden beri
Qelbimizin bir duyub
bir vurduğu illeri,
Axı ne tez unuttdun????
Beş ilde gözümüzden, axan o qanlı seller,
Bir salama deymedi?
Heç üzüme baxmadan, yanımdan nece keçdin??
Sen eşqin salamını qorxuyamı deyişdin?
Yoxsa sen öz ehdine, ilqarına ağ oldun?
O qeder yaxın iken, bu qeder uzaq oldun.
Şirin gülüşlerimiz, acı feqanlarımız
Bir salama deymedi?
Qayğılı anlarımız, qayğısız anlarımız
Bir salama deymedi?
Sen neyledin, bir düşün!
Yalniz indi anladım; ah, sen daha menimçün
Elcatmaz bir çiçeksen,
Yaşanmiş günlerimtek, geri dönmeyeceksen!..
Qop ey tufan, es ey yel! Xezel olum, tökülüm
Düz beş il üreyimde
Beslediyim mehebbet, bir salama deymedi.
Bir günlük hesretime doze bilmeyen, güulüm,
Bes ne oldu? Bu hesret bir salama deymedi?
Getdin, dalınca baxdım, can ayrıldı canımdan,
Sen nece etinasız öte bildin yanımdan?
Ah cekdim, başım üste yarpaqlar esdi, gülüm,
Senin qelbin esmedi.
Arxana da baxmadın!
Niye senin yolunu mehebbetin kesmedi?...
Qazancımız de, bumu?
Deyilmemiş o salam elvidamız oldumu?
Sen mene zülm eyledin, mene zülm yaraşıir.
Bir salama deymeyen eşqe ölüm yaraşır!

[Manolita]

ELE BAXMA..

-Ele baxma qadan alım,
Her baxanda könlüm olur dilim-dilim

-Nece baxim?

-Ele bax ki, men de sene baxa bilim.

-Bu menim öz baxışımdır
Hardan alım teze baxış?

-Düzü mende can qalmamış

-Onda baxma!

-Nece?Meger bu mümkünmü?
Gülüm menden ne tez bezdin?
Eger sene baxmasaydım,
Sen de bele görünmezdin.

[Elif]

ELE BAXMA..

-Ele baxma qadan alım,
Her baxanda könlüm olur dilim-dilim

-Nece baxim?

-Ele bax ki, men de sene baxa bilim.

-Bu menim öz baxışımdır
Hardan alım teze baxış?

-Düzü mende can qalmamış

-Onda baxma!

-Nece?Meger bu mümkünmü?
Gülüm menden ne tez bezdin?
Eger sene baxmasaydım,
Sen de bele görünmezdin.

AY MAAŞALLAH

[Manolita]

Bextiyar Vahabzade 5 yaşında

[_NaZ_]

HEYAT, SEN NE SIRINSEN..

Senden doymaq olarmi, heyat, sen ne sirinsen!
Ancaq haminin deyil, sen heyatin qedrini
yalniz bilenlerinsen!..
Ozunu bu dunyada hec kes qonaq sanmamis,
Ancaq omrun ozu de beraber paylanmamis.
Omur paylanan zaman gorun kime ne dusdu,
Uc yuz il boz qargaya, on il sahine dusdu.
Heyat sen ne sirinsen, kim senden doydu getdi?
Gedenler bu dunyada qelbini qoydu getdi.
Dunen qoca bir qari
Dilinde ahu zari.
„Bu dunyanin elinden gelmisem zara“- dedi.
„Olmurem ki, bir defe canim qurtara“-dedi.
Urekdenmi soyledi o, bu sozu, goresen?
Xeyr, inanmiram men!
O yana-yana dedi;
Dili soyledise de,
Ureyinde o, derhal:
„Lenet seytana!“-dedi.
Heyat, sevincin qeder ezabin da sirindir,
Seni menalandiran o kesmekeslerindir.
Iki yuz il yasadi lezzet icinde Logman,
Yene mohlet istedi olurken Allahindan.
Yatirdi goy cemende, catdi ona ezrail.
Soyledi: -Iki yuz il
Omur sene bes deyil?!
Men canini almaga gelmisem,ne sozun var?
Logman dedi: -Sozum yox, aldigini gel apar.
Ancaq mene macal ver birce anliq ecelden,
Gel canimi burda yox, o cemenlikde al sen.
Ezrayil razilasdi..
Ayaga qalxdi Logman
Yeridi,
Das asildi ancaq ayaqlarindan,
Asta-asta yeriyib catdi dediyi yere.
Logman baxdi goylere, Logman baxdi yerlere
Bu son baxisi ile ustunde iki yuz il
Yasadigi cahanla vidalasdi ele bil..
Ozu vidalasdisa da, gozu qaldi cahanda
O, dusundu bu anda:
„Ne gormusem dunyada bu dunyaya gelenden?
Ahh... ele bilirem ki, dunen dogulmusam men.
Omrumu verdim bada,
Ne gormusem dunyada“.
Logmanin gozu bu an bir gule deydi, durdu.
Ureyini qus kimi gule dogru ucurdu.
„Ah... onu kim uzecek, birce bileydim –dedi.
O gulu de iyleyib sonra oleydim” –dedi.
Ancaq, ancaq ne fayda… Yetismis artiq ecel,
Logman dedi: - Haziram, al canimi indi gel.
Ezrail dedi: -Ancaq agah eyle meni sen,
Olum ucun ne ferqi bu cemen, ya o cemen?
Neycin meni qoymadin orda alim canini?
Logman dedi: -Heyatin sirin olur her ani
Ordan bura gelince biraz omur qazandim,
Onu da bu dunyadan ozume fayda sandim.
Qoca oldu...
Dediler: -Yaranan bir gun oler.
Neveleri cemenden hemen gulu uzduler,
Logmanin qebri uste qoydular.
Titredi gul
Gulun etriyle doldu butun cayir, butun col.
O, etriyle saxladi yolculari yolundan,
Torpagin altindasa bunu duymadi Logman.
Heyat, sen ne sirinsen, kim senden doydu getdi?
Gedenler oz qelbini dunyada qoydu getdi.
Senden doymaq olarmi, coxun, azin da sirin!
Curbecur yazilar var omrun varaqlarinda...
Heyatimin qaygisiz, ferehli caglarinda
qedrini bilmemisem.
Hele ne var ki,..“omrum qabaqdadir” -demisem.
Otuzdan adlayinca, gunde otuz min kere
Basimi yelledirem heder kecen illere.
Senden doymaq olarmi, heyat, sen ne sirinsen!
Ancaq haminin deyil, sen heyatin qedrini
yalniz bilenlerinsen!

(Bextiyar Vahabzade)
Biraz uzun serdi diyesen,ama vaxtiniz varsa oxuyun. Inaniramki pesman olmuyacaqsiz,cunki sirin heyatimiza o qeder yaxindiki...

[Kerkuk-Qizi]

Sen meni sev, men seni sevem..
Sen menin için yan..
Men senin için yanim duduşam..
Glasik eşk neyse onu yaşayah..

Ya da sevme haberin olmasın..
Men sana sevdalanıp dolaşam..
Platonik eşk neyse onu yaşayah..

Sevdada oturah, yiyah içah..
Elele olah, gan kusah..
Tombilik eşk neyse onu yaşayah..

İstersen sevdadan kendimi kesim..
Sağımı solumu doğrayım biçim..
Psikopatik eşk neyse onu yaşayah..

Eyle sevek ki gara sevda olah..
Araplara benzeyen gapgara olah..
Gara eşk neyse onu yaşayah..

Yalan söylemeyeh hep doğru diyah..
Beraber oturah beraber yiyah..
Realist eşk neyse onu yaşayah..

Birbirimize türkü söyleyah, mizildiyah..
El ele tarlalarda, bostanlarda gezah..
Romantik eşk neyse onu yaşayah..

Kediyi, gudiği sen diye sevim..
Sen de horozi, guligi men diye sev..
Sembolik eşk neyse onu yaşayah..

El ele tutuşip kendimizi elehtriga verah..
Zangir zangir tityeyah, ölmeyah..
Elektronik eşk neyse onu yaşayah..

Ahırlarda, komlarda buluşah..
Tezek agalahlarinin dibinde oturah..
Otantik eşk neyse onu yaşayah..

[Kerkuk-Qizi]

menimchun chetindir sensiz yashamaq
alisha bilmirem sensizliyime
Bezen oz-ozume yazigim gelir
Bezen de gulurem acizliyime

Seni unutmaqchun gerek qelbimi
fikrimi, hissimi deyishem tamam
Baharda achilan tumucuq kimi
Mehv olub yeniden achilmaliyam

Elaci olmayan ebedi lenet
qelbimde yashayan xosh xatiresen
Sag iken qedrini bilmediyimden
Meni yoxlugunla oldureceksen....

[mahsum_]

GERÇƏK GÜNAHKARDIR

Qəribə əyyamdır, üz astar olmuş,
Bazarda satan çox, amma alan yox.
Mənim ürəyimdə indi yel vurub,
Yengələr oynayır, çəpik çalan yox.

Azadlıq qollarda bir kəmənd olub,
İndi qarğalar da gülə bənd olub,
Fələyin gərdişi tərs-avand olub,
Gerçək günahkardır, amma yalan yox.

Maşallah, çıxmışıq göyün seyrinə,
Bilən yox bu işin şəri, xeyrinə.
Qılan səcdə qılır tək öz xeyrinə
Haqqa səcdə ilə namaz qılan yox.

Bir ovuc torpaqdır hamının sonu,
Sağ ikən bir kimsə düsünmür bunu.
Hamımız acgözük, Allah xofunu
Qəlbinə, ruhuna, vallah, salan yox.

Ölülər diridir, dirilər ölü,
İstidir dünyanın odundan külü.
Doğru danışanın kəsilir dili
Öldürən haqlıdır, indi ölən yox.

14 iyui, 1998.



AĞIL BAŞQA, ÜRƏK BAŞQA

Bir-birinə bənzəsə də,
Yel başqadır, külək başqa.
Ətri də xoş, rəngi də xoş
Gül başqadır, çiçək başqa.
Hər diki yoxuş bilmə, gəl,
Hər meyi meyxoş bilmə, gəl.
Hər uçanı quş bilmə, gəl
Quş başqadır, böcək başqa.

Hər dərdinə ortaq mənəm,
Hər ağrını tən bölənəm,
Sən çəkənsən, mən gələnəm
Oəmi başqa, yedək başqa.

Haqqın yolu-öz yolumdur,
Əyilməyən düz yolumdur,
Xeyirlə şər sağ - solumdur
Şeytan başqa, mələk başqa.

Bir diləyə mən calandım,
Gah qazandım, gah talandım,
Ömrüm boyu haçalandım
Ağıl başqa, ürək başqa.

Dilək oldu mənim adım,
Pərvazlandı qol-qanadım,
Ҫatmadı səbrim, inadım
Әməl başqa, dilək başqa.

28 noyabr, 1998



ALLAHDAN QANAD İSTƏDİM
(son variant)

Allahdan qanad istədim,
Allah mənə xəyal verdi.
Bu qanadlı xəyal mənə
Yaşamağa macal verdi.

Allahdan fərəh istədim,
Allah mənə kədər verdi.
Bu kədərim, qədərimə
Tamam başqa qədər verdi.

Allahdan ağıl istədim,
Allah mənə ürək verdi.
Bu ürək mənim ömrümə
Qəm üstündən qəm gətirdi.

Allahdan dözüm istədim,
Allah mənə qəzəb verdi.
Mən Allahdan rəhm istədim,
Mənə bollu əzab verdi.

Mən Allahdan haqq istədim,
Zülmünü gen-bol eylədi.
Əzabların kotanına
O, sinəmi yol eylədi.

1998-1999

AXI, DÜNYA FIRLANIR

Vaxtın dəyirmanında daş əridi, qum oldu,
Tarixə atdığıımız qayıtdı, lüzum oldu.
Dünənin həqiqəti bu gün tərs yozum oldu,
Niyə də yozulmasın, axı, dünya fırlanır.

Çox ovlaqlar içində çox ovları ovladım,
Aşıb-daşan arzumu mən artıq cilovladım.
Mən atamı ötmüşəm, məni ötür övladım,
Bu, belə də olmalı, axı, dünya fırlanır.

Dünən düz sandığımı bu gün əyri sanıram.
Bəzən olur, özümdən özüm oğurlanıram.
Hər il başqa arzunun başına fırlanıram,
Niyə də fırlanmayım, axı, dünya fırlanır...

Çox əyilən görmüşəm, əyilməyən başları.
Sular duruldu, gördük dibindəki daşları
Ünvanmı dəyişdi dünənin alqışları;
Niyə də dəyişməsin, axı, dünya fırlanır...

Necə dönür bu dövran, necə dönür bu gərdiş,
Tazılarm üstünə dovşanlar da gülərmiş.
Dünya bina olandan hər şey dəyişilərmiş,
Dəyişməsin neyləsin, axı, dünya fırlanır.

əbədini dünyada mən əbədi sanmadım,
Bir atəşə tutuşdum, min atəşə yanmadım,
Bütlər gəldi və getdi, birinə inanmadım
Niyə inanmalıyam, axı, dünya fırlanır.

Fırlandıqca bu dünya, yox da dönüb var olur,
Quruyan çeşmələrdən sular yenə car olur.
Bu dünyanm xeyri də, şəri də təkrar olur,
Niyə təkrar olmasın? Axı, dünya fırlanır.

Min-min illər bu dünya beləcə fırlansa da,
Bir yuvanın bülbülü min budağa qonsa da,
Aylar, illər, fəsillər bir-birini dansa da,
Dəyişməzdir əqidəm, çox da dünya fırlanır,

Nə qədər istəyirsə, min o qədər fırlana,
Qarşıma gah şər çıxa, gah xeyir dığırlana.
Çərxi-fələk istəyir lap dolana tərsinə,
əqidəmi heç nəyə dəyişmərəm mən yenə.

5 oktyabr, 1985.