Çöhregani'nin Yükselişi
Esaretin hüzünlü geçmişinin çehresini yumuşatamadığı mücadele azmiyle gelecek güzel günlere ihtiyacın şekillendirdiği yüz hatları... Zeka pırıltılarının kahverengi aleviyle sürgünlüğün acısını bir anda öfkeye dönüştüren gözler... Bütün bu görüntüyü taşıyan başka bir şey daha var belkide en önemlisi Uzun Hasan'dan Şah İsmail'e, talihsiz Kaçar Türkmen hanedanından, Stalin'nin Bakü'de trafik kazası süsü verdirerek öldürttüğü Güney Azerbaycan Başbakanı Seyid Cafer Pişaveri'ye kadar İran Türklüğü'nün zengin, karmaşık tarihi mirasını tek başına omuzlamış izlenimi veren o bükülmez duruş... O Şah'ın katil Savak'ının Araz'da boğduğu şair Samed Behrengi'nin hala nehirde dolaşan ruhundan, büyük Şehriyar'ın diyarından selam getirenlerin sonuncusu. Konuşmasında hareketlerinde bu destansı öyküyü geçmişten geleceğe taşıma misyonuyla örtüşen stratejik bir kararlılık hemen kendini dışa vuruyor.
Güney Azerbaycan Milli Uyanış Harekâtı'nın (GAMOH) lideri Dr. Mahmutali Çöhregani'yle ilk karşılaşmamda belleğime kazınan çarpıcı izlenimler bunlar... İran ve Irak Türklüğü konusunda haberleri ve çalışmalarıyla uzmanlaşan gazeteci dostum Yusuf Sancak'la birlikte Çöhregani'yle İstanbul'da görüşüyoruz. Güney Azerbaycan özgürlük mücadelesinin lideri Dr. Çöhregani, sorularımı yanıtlarken "nerede kalmıştık" dercesine hemen konuya olan egemenliğini belli ediyor. Sohbetimiz uzadıkça çok önemli bilgiler veriyor, önemli analizler yapıyor. Çöhregani'nin dedesi İran Azerbaycan'ında ilk bağımsız hükümeti kuran ünlü Settar Han'ın yakın çevresinden geliyor. Şebuster bölgesinin en tanınmış önderlerinden. Yine Settar Han'ın mücadelesini izleyen Hiyabani ulusal hareketinin de en önemlisi Kızılordu'nun İran'ı işgaliyle kurulan Güney Azerbaycan hükümetinin meclisinde milletvekili ve bölge sorumlusu olarak görev yapmış dedesi. Daha sonra hükümetin Fars Şah Rıza ve CİA tarafından yıkılmasıyla yıllarca hapislerde yatmış ve 110 yaşına kadar Azerbaycan Türklüğü'nün bağımsızlık mücadelesinin liderlerinden olmanın bedelini zindanlarda yatarak ödemiş. Zaman zaman kaçmayı başararak, Türkiye, Kazakistan, Tataristan ve bazı Arap ülkelerinde siyasi mülteci olarak yaşamış. Savak tarafından evi karısı ve çocuklarıyla birlikte yakılan dede Çöhregani torununun mücadelesinde en büyük ilham kaynağı. Babası ise Türkçe öğretmeni olduğundan defalarca tutuklanıp Savak işkencehanelerinde zulüm görmüş bir yazar ve tarihçi. Çöhregani ailesinin soy kütüğü Akkoyunlu aşiretine kadar uzanıyor.
"İran'daki rejim başarabilirse ellerinden gelirse bütün Ortadoğu ve çevresine İslamcı rejimi ihraç etmeye hazır" diyor.Çöhregani ve devam ediyor:
"Kendilerini Allah'ın temsilcisi sayan kendi hükümlerini Allah'ın hükmü sayan bir dini yönetim var İran'da. Ne diyorlarsa o olmalıdır. Bunlara kim karşı çıkarsa hemen kafir gibi muhalif ilan ediliyor. İran-Irak savaşından sonra çoğunluğu Şii kökenli olan Iraklı Arap esirler iyice beyinleri yıkanıp askeri ve ideolojik eğitimden geçtikten sonra gizli servis ve güvenlik birimlerinde görev yapmaya başladılar. Hatta bunların arasında yine savaş tutsağı olan Iraklı Kürt Şiiler de bulunuyor. Hizbullah ve İslami cihad olarak Filistin'den Lübnan'a kadar yine bu ekip var. Son olaylarda İran'da Türkler'e saldıranlarda bunlar Özellikle Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra İran rejminin emrindeki bu terör grupları çeşitli ülkelere gizlice gönderildiler. Özellikle Beyaz Rusya ve Kazakistan'a ve Çeçenistan gibi ülkelere. Bu ülkelerden uranyumun zenginleştirilmesi nükleer bomba üretiminde kullanılacak teknik malzemelerle ekipmanı elde ettiler. Bütün çalışmalar bitmek üzere ve İran'ın atom silahını elde etmek için çok az bir zamana ihtiyacı var."
Çöhregani Şah Rıza'nın döneminden bugüne kadar çok güçlü amansız bir Fars şövenizminin devlete egemen olduğunun da altını çizerek şunları söylüyor:
"Kim bu İran adlı Fars ırkçılığına karşı çıkarsa başta Türkler olmak üzere öldürülmüş hapislere atılmış harcanmış. Bugün İran'da bir Türk ve diğer etnik gruba mensup olan insanların evinin dışında sokakta bile ana dilinde konuşmaya hakkı yoktur."
Çöhregani'yle sohbetimizi yarın da sürdüreceğiz.
Yer imleri