Canlı, Cansız Dünyadakı Hər Varlığın Bir Qədər İlə Yaradıldı

Canlı, Cansız Dünyadakı Hər Varlığın Bir Qədər İlə Yaradıldığını Bilmək

Qədər, Allahın keşmişdən gələcəyə qədər, yaşanmış və yaşanacaq olan bütün hadisələri tək bir an olaraq bilməsidir. Bu, Allahın hər varlıq və hadisə üzərindəki mütləq hakimiyyətini ifadə edər. İnsanlar həyatlarındakı hadisələri ancaq yaşadıqları zamanla öyrənəbilərlər. Amma Allah bütün bunları, hələ yaşanmadan öncə də biləndir. Allah üçün keçmiş, bu an və gələcək zaman birdir. Hamısı da Allahın elmi və əhatə etməsi altındadır. Çünki bunların hamısını yaradan Rəbbimizdir.

“Heç şübhəsiz, Biz hər şeyi qədər ilə yaratdıq” (Qəmər Surəsi, 49) ayəsiylə də bildirildiyi kimi dünyadakı hər varlığın bir qədəri vardır. Bəzi insanlar qədərin işləyişindəki mükəmməlliyi və bunun ardında Allahın sonsuz gücünün olduğunu düşünməzlər. Bəziləri də qədəri yalnız insanları maraqlandıran bir mövzu olaraq məhdudlaşdırarlar. Halbuki evinizdəki əşyadan yolda gördüyünüz bir daş paçasına, quru bir ota ya da meyvə verən bir budaqdan yapış da dükanda rəfdə dayanan qaba qədər kainatdakı canlı cansız bütün varlıqların Allah Qatında təyin olunmuş bir qədərləri vardır. Və hər əşya ya da hər canlı varlıq üçün yaradılan qədəri də, sonsuz ağıl sahibi Allah təyin etmişdir.

İnsanın bilavasitə ya da birdən olaraq həmsöhbət olduğu hər şey, görüdyü hər hadisə, eşitdiyi hər səs bütünüylə adamın dünya həyatındakı “blok” halındakı həyatının bir parçasıdır. Kainatda meydana gələn böyük ya da kiçik hər hadisə bir hikmət üzərinə gerçəkləşər. Heçbir çiçək təsadüfi olaraq açmaz ya da təsadüfi olaraq solmaz. Ya da heç bir insan təsadüfən doğulub, təsadüfən ölməz. Heç bir insan səhvən ya da kontrolsuz olaraq xəstələnməz. Əgər bir yaxşılıqla ya da bir pisliklə qarşılaşırsa, bu heç bir zaman üçün təsadüfən ya da şansla reallaşmaz. Hər birini, insanın yaradılışı ilə birlikdə, Allah özəl olaraq təyin etmişdir.

Allah Quranda, “Qeybin açarları Onun Qatındadır, Ondan başqa heç kimsə qeybi bilməz. Quruda və dənizdə olanların hamısını O bilər, O bilmədən bir yarpaq belə düşməz” yerin qaranlıqlarındakı bir dənə, yaş və quru xaricdə olmamaq üzrə hamısı (və hər şey) açıq bir kitabdadır” (Ənam Surəsi, 59) ayəsiylə, torpağın ya da okeanların kilometrlər tərəfindən dərinliklərində meydana gələn hadisələrdən yapış da tək bir yarpaq dənəsinin düşüşünə qədər kainatda meydana gələn hər hərəkətin təyin olunmuş bir qədər üzərinə reallaşdığını bildirmişdir.

Nə var ki insanların birçoxu yaşadıqları qədərin hər anını Uca Allahın yaratdığının şüurunda deyildirlər. Kimiləri necə yaradıldıqlarını, həyatları boyunca qarşılarına çıxan bütün bu nemətlərin necə var olduğunu belə heç düşünməmişdir. Kimiləri isə həyatı və ölümü Allahın yaratdığını, ancaq həyatın içinə aldığı detalların təsadüfi bir biçimdə inkişaf etdiyini zənn edərlər.

Halbuki Quranda, “Dünyada olan və sizin nəfislərinizdə meydana gələn hər hansı bir müsibət yoxdur ki, Biz onu yaratmadan öncə, bir kitabda (yazılı) olmasın. Şübhəsiz bu, Allaha görə çox asandır” (Hədid Surəsi, 22) ayəsiylə, qarşılaşılan hər hadisəni, hər detalı Allahın özəl bir hikmət və ağıl ilə planlamış olduğu bildirilməkdədir. İnsanın bu önəmli həqiqəti anlaması son dərəcə önəmlidir. Çünki dünyadakı hər varlığın qədərini sonsuz ağıl və hikmət sahibi olan Allah təyin etməkdədir. Bu səbəbdən hər detal, ola biləcək ən mükəmməl şəkildə planlanmaqda və ola biləcək ən hikmətli şəkildə yaradılmaqdadır. Bu həqiqətin şüuruna çatan bir insan artıq həyatın hər anından; müsbət görünənlər qədər çatışmazlıq kimi görünən anlardan da çoxuyla məmnun olacaq. Çünki Allahın saleh qulları üçün qədəri ən gözəl şəkildə yaratdığını biləcək. Allahın gözəl gördüyü bir şey üçün insanın mənfi bir zənnə qapılmasının böyük bir qəflət olduğunu fərq edəcək. Bu imani qavrayış, hadisələrə xeyir gözüylə baxmasını və hadisələrdəki xeyir və hikmətləri fərq etməsini təmin edəcək.

Əksinə bir düşüncə, yəni insanın mənfiliklərlə qarşılaşdığında, başına gələn hadisəni Allahın yaratmadığını, bir başqasının buna səbəb olduğunu sanması isə adamın qədəri anlaya bilməmiş olmasındandır. Mənfi kimi görünən hər hadisə əslində bir “qədər dərsi”dir. Hər şeyi mütləq hikmət və xeyir gözüylə qiymətləndirmək lazımdır. Böyük, orta dərəcədə önəmli ya da önəmsiz kimi görünən hər hadisə qədərdə hikmət və xeyirlə yaradılmışdır. Bəzi insanlar sıx qarşılaşdıqları, istəmədikləri şəkildə inkişaf edən hadisələrə çatışmazlıq deyərlər. Halbuki çatışmazlıqda da xeyir və hikmət vardır. İnsan əksinə zənn edər, halbuki ən doğrusu qədərdə o hadisənin o şəkildə reallaşmasıdır.

Gün içində insanları üzən, rahatlarını pozan, onları hirsləndirən, sıxan, çatışmazlıq, tərslik olaraq adlandırılan hadisələrin hikmət və xeyirlərini Allah bir anda toplu olaraq göstərsə, adam üzülməsinin nə qədər səhv olduğunu dərhal anlar. İman edən bir insan bu xeyirlər qarşısında deyil hüzünləmək, tam tərsinə böyük bir sevinc içində ola bilər. Bu səbəblə insana düşən vəzifə, qədərdə yəni Uca Allahın qüsursuz yaratmasının hikmətli bir detalı olan hadisələrdə həmişə xeyir və hikmət axtarmaq və bu qavrayışa sahib olmanın sevincini yaşamaqdır.
(harun yahya HƏr şeydƏ xeyir görmƏk)