Quş Qribi

[logman]

T.C.
SAĞLIK BAKANLIĞI

Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü

KUŞ GRİBİ

1. Kuş Gribi Nedir?
Tavuk vebası olarak da bilinen hastalık, kuş gribi virüslerinin sebep olduğu kanatlı hayvanların çok bulaşıcı ve öldürücü seyreden bir hastalığıdır.

2. Hastalık Hangi Hayvanlarda Görülür?
Kuş gribi, evcil kanatlı hayvanları daha çok etkilemekle beraber, bütün kanatlı hayvanlarda ve domuzlarda da görülebilir. Bunların yanı sıra, hastalık insanlara, atlara, balina ve fok balığı gibi deniz memelilerine de bulaşabilir.

3. Hastalık Hayvanlar Arasında Nasıl Bulaşır?
Göçmen su kuşları (yaban ördeği, yaban kazı vb.) hastalık etkenini bağırsaklarında taşımakla birlikte, kendileri hastalığa yakalanmazlar. Bazı kuşlar hastalığı hafif şekilde atlatabilmektedir. Enfekte kuşların salya, burun akıntısı ve dışkılarıyla doğrudan veya bu salgılarla kirletilen materyalle temas eden evcil kanatlı hayvanlar hastalığa yakalanabilir. Hastalık hayvanlar arasında hızla yayılır ve bütün sürünün ölümüyle sonuçlanabilir. Kuş gribinin kanatlı hayvanlardaki kuluçka süresi ortalama 3-5 gündür. Bu süre daha az veya fazla da olabilir.

4. Hastalık İnsanlara Bulaşır Mı?
Etkenin normalde insanlar için hastalık yapıcı özelliği yoktur. Ancak, hayvanlarla yoğun temas durumunda insana bulaşma olabilmektedir. Bugün için hastalığın, insandan insana bulaşması söz konusu değildir.
Hastalık insanlara:
��Hasta veya hastalıktan ölmüş hayvanlara temasla,
��Enfekte hayvanlara ait gözyaşı, burun akıntısı, boğaz akıntısı veya dışkı gibi materyallere temasla,
��Enfekte materyallerle kirlenmiş yüzeylere temasla,
��Hastalık etkeninin karıştığı havanın solunmasıyla bulaşmaktadır.
��Bugüne kadar, kanatlı etiyle veya yumurtalarıyla bulaşma olduğu bildirilmemekle birlikte, bu ürünlerin, iyice pişirilmeden yenmelerinin riskli olabileceği unutulmamalıdır.


5. Hastalığın İnsanlardaki Belirtileri Nelerdir?
İnsanlarda ateş, boğaz ağrısı, kas ve eklem ağrıları, kuru öksürük, solunum güçlüğü gibi grip belirtilerinin yanı sıra, kuş gribinde farklı olarak karın ağrısı ve ishal de görülebilmektedir. İnsanlardaki kuluçka süresi 2-4 gün kadardır.

6. Hastalıkta Risk Grupları Kimlerdir?
Kanatlı hayvanlar arasında salgınlara sebep olan mevcut kuş gribi tipinin, koruyucu önlemleri almadan kanatlı hayvan yetiştiren ve bu hayvanlarla sıkı teması olan insanlara bulaşması söz konusudur; bu alanlarla ilgisi olmayan diğer insanlar için bir risk yoktur.

7. Hastalık Kanatlı Hayvan Ürünlerinin Tüketilmesiyle Bulaşır Mı?
Kanatlı hayvan etlerinin, iç ısıları 70 °C olacak veya ette pembe/kırmızı görüntü kalmayacak şekilde pişirilerek tüketilmesi halinde, insanlarda hastalık oluşması mümkün değildir. Yumurtalar sabunlu suyla yıkanmalı ve 70 °C’de en az 5 dakika pişirildikten sonra yenmelidir. Zaten, bilinen klâsik pişirme yöntemleriyle bu durum sağlanmaktadır. Ayrıca, veteriner hekim kontrolünden geçmiş piyasadaki ürünler için herhangi bir risk yoktur. Aslında, bu ürünlerin iyice pişirilmeden yenmesiyle başka hastalıklar da bulaşabileceğinden, hayvanlara ait bütün ürünlerin iyice pişirildikten sonra tüketilmesi gerekmektedir.

8. Virüsün Çevre Şartlarına Duyarlılığı Nasıldır?
Esasen kuş gribi etkeni virüs dış ortamlara dayanıklı değildir. Virüsün 56 °C’de 3 saatte veya 60 °C’de 30 dakikada öldüğü, formalin ve iyot bileşiklerine de duyarlı olduğu; bunlara ilâveten virüsün, kontamine gübrede düşük ısılarda en az 3 ay canlı kaldığı, suda 22 °C’de 4 gün, 0 °C’de ise 30 gün canlılığını sürdürebildiği bilinmektedir.

9. Hastalığın Aşısı Var Mıdır?
H5N1 isimli kuş gribi virüsüne karşı şu an için etkin bir aşı bulunmamakla birlikte, değişik merkezlerde aşı geliştirme çalışmaları devam etmektedir. Virüsün, mutasyon geçirme yeteneğinin olması, aşı hazırlanmasındaki önemli bir engeldir. Ancak, muhtemel bir salgın söz konusu olursa, salgını yapan etkene karşı hızla aşı geliştirme ve üretme çalışmaları yapılabilecektir.

10. Hastalığın Tedavisi Var Mıdır?
Hastalıktan korunma ve/veya tedavi amacıyla antiviral ilâçlar kullanılmaktadır. Bu amaçla kullanılan oseltamivir etken maddeli antiviral ilâç, kuş gribi hastalığına yakalanmış veya bu hastalıktan ölen hayvanlara teması olan kişilerden, yukarıda 5. maddede verilen belirtileri olanlara günde 2 defa 75 miligram miktarında 5 gün süreyle verilebilmektedir.

11. Kuş Gribinden Korunmak İçin Neler Yapılmalıdır?
�� Kanatlı hayvan yetiştirilen kümeslerde çalışanlar eldiven, maske, gözlük takarak ve koruyucu elbise giyerek çalışmalıdır.
�� Başta kanatlı yetiştiriciliğinde çalışanlar olmak üzere, herkes ferdî hijyen kurallarına uymalı, eller sık sık bol su ve sabunla iyice yıkanmalıdır.
�� Kanatlı hayvan etleri ve yumurtaları, iyice pişirildikten sonra tüketilmelidir.
�� Kuş gribinden ölen veya kuş gribi şüphesiyle itlaf edilen hayvanların gerek itlafı sırasında gerekse bunların bertaraf edilmeleri esnasında gerekli koruyucu önlemler (maske, eldiven, elbise, gözlük) alınmalıdır.
�� Hasta veya ölmüş hayvanlarla temastan kaçınılmalıdır.
�� Kanatlı hayvanların salya, burun akıntısı, boğaz akıntısı, dışkısı gibi materyallerine veya bu materyallerle kirlenen yüzeylere temas edilmemelidir.
�� Ölen kanatlı hayvanlar yakılarak veya derince açılan çukurlara gömülüp üzerlerine sönmemiş kireç dökülmek suretiyle bertaraf edilmelidir.
�� Hastalığın görüldüğü yerlere seyahat edilmesi halinde, kanatlı hayvan çiftliklerinden ve pazarlarından uzak durulmalıdır.
�� Kuş gribi olduğu veya kuş gribinden öldüğü doğrulanmış hayvanlarla, koruyucu önlem almadan temas eden kişiler, hekim önerisiyle, oseltamivir adlı ilâcı günde 1 defa 75 miligram miktarında 7 gün süreyle almalıdırlar

[logman]

GENEL BİLGİLER

Avian influenza, halk arasında tavuk vebası veya kuş gribi olarak da bilinen, influenza A grubu virüslerin neden olduğu, kanatlı hayvanlarda solunum ve sinir sistemine ait belirtilerle birlikte yüksek morbidite ve mortalite hızı ile seyreden akut kontagiyöz bir hastalıktır. Hastalık çok büyük ekonomik kayıplara yol açmaktadır.

İnfluenza virüsünün A, B, C olmak üzere antijenik tipleri mevcut olup, B ve C antijenik tipinin sadece insanlarda hastalık oluşturduğu, A tipinin ise kanatlılarda solunum ve sinir sistemine ait belirtilerle karakterize avian influenza (Tavuk vebası) hastalığına sebep olduğu bilinmektedir.

Avian influenza, Ortomyxoviridae ailesinden influenza grubuna ait RNA genetik materyali bulunan influenza A virüsüdür. Patojenitelerine göre değişmekle birlikte, kanatlı hayvan türlerinden izole edilen bir çok serotip bulunmaktadır; bilinen 15 farklı Hemaglutinin (HA) ve 9 farklı Neurominidase (NA) tipinin varlığı söz konusudur. Bilinen bütün yüksek patojeniteli epidemilerin İnfluenza A virüsünün H5 ve H7 tiplerinden kaynaklandığı bildirilmektedir.

Bulaşma ve Epidemiyolojik Bilgiler

Virüsün hava yolu ile taşınması bir kaç kilometre ile sınırlıdır. Ayrıca hastalık böcekler, kan emici sinekler ve kemiriciler vasıtasıyla enfekte hayvanlardan duyarlı olan hayvanlara mekanik olarak bulaştırabilmektedir. Kuluçka süresi birkaç saat ile 2-3 gün arasında değişebilmektedir.

Avian influenza 100 yıl önce ilk olarak İtalya’da tanımlanan ve dünyanın değişik yerlerinde de zaman zaman epidemiler şeklinde ortaya çıkan bir hastalıktır. Hastalığın doğal saklayıcısının göçmen su kuşları -özellikle yaban ördekleri- olduğu belirtilmektedir. Virüsün saklayıcıları enfeksiyona dirençlidir; ancak, diğer kuşlar duyarlıdır. Evcil kanatlı hayvanlardan tavuklar ve hindiler hastalığa oldukça duyarlı olup, bu hayvanlarda hızlı fatalite ile seyreden epidemiler şeklinde otaya çıkmaktadır.

Hastalığın horizantal bulaşması (yatay bulaşma, hayvandan hayvana bulaşma) çok rastlanan bulaşma şeklidir. Vertikal bulaşma (dikey bulaşma, tavuktan yumurta yoluyla civcive geçiş) ile ilgili kesin bir kanıt bulunmamaktadır.

Enfekte hayvanlardan elde edilen yumurtaların kabuklarında etkenin varlığı belirlenmiştir.

Hastalık kanatlılarda hafif bir hastalık tablosu şeklinde veya yüksek bulaşıcılık ve hızlı fatalite gösteren ciddî epidemiler halinde karşımıza çıkmaktadır. Hastalık etkeni enfekte hayvanlarla doğrudan veya dolaylı olarak temasta bulunan evcil kümes hayvanlarına bulaşmakta ve bu hayvanlar da şiddetli salgınlara sebep olabilmektedir. Hastalıkta morbidite ve mortalite hızları % 100’dür.

Kuş ithalat ve ihracatlarının hastalığın epidemisinde önemli yeri bulunmaktadır. Hayvan sirkülasyonlarıyla virüsler büyük bir alana yayılmaktadır.

Son yapılan araştırmalar, virüsün esasen düşük patojeniteye sahip olduğu, ancak kanatlı popülâsyonu arasındaki kısa süreli dolaşımı ile mutasyona uğrayarak yüksek patojenite kazandığı merkezindedir.

Amerika Birleşik Devletleri’ndeki (ABD) 1983-1984 epidemisinde H5N2 virüsü başlangıçta düşük bir mortalite hızına sahipken, altı ayda yüksek bir patojenite kazanarak yaklaşık % 90’larda seyreden bir mortalite hızına ulaşmıştır. Bu epidemide, kontrol için ABD’de yaklaşık 65 milyon dolar değerindeki 17 milyon kanatlı hayvan itlaf edilmiştir.

İtalya’daki 1999-2001 H7N1 influenza A alt tip epidemisinde de başlangıçta düşük patojenite gösteren virüs, 9 ay içinde mutasyona uğrayarak yüksek patojenite kazanmıştır. Bu epidemide de yine 13 milyon kanatlı hayvanın bir kısmı ölmüş, bir kısmı da itlaf edilmiştir.

Enfekte çiftliklerin karantinaya alınması ve etkene bir maruziyetin söz konusu olduğu sürülerin itlafı ile standart kontrol metotlarının uygulanması hastalığın yayılmasını engellemek için gereklidir