Sokrates (Yunanca: Σωκράτης, M. Ö. 470Alopeke, Atdığa - M. Ö. 399Atina) Yunan Fəlsəfəsinin qurucularındandır.
Heykəlçi Sofroniskos ilə mama Fenaretenin oğulu olan Sokratesin şəxsiyyəti də başlıbaşına bir fəlsəfi problemdir.
Sokrates üzərinə xeyli çox köhnə əhvalat izah edildi (Platol, Ksenofon, Aristofanes, Aristoteles, Aristoksenos). Sokrates, ədəbi səmərənin yüksək olduğu bir dövrdə heç bir şey yazmadığı kimi, professional "məlumat müəllimləri"nin ortaya çıxdığı bir dövrdə müəllimliyi rəsmi bir peşə olaraq da seçmədi. Həyatı boyunca ancaq üç dəfə Afinadan ayrıldığı deyilər. Bir dəfə əsgəri öhdəçilik gərəyi, bir dəfə də Delfiyə gedib biliciyə məsləhətləşmək və orada üzərində "özünü tanı" sözünün yazılı olduğu Apollon məbədini görmək üçün bu şəhərin xaricinə çıxdı.
Sokrates ümumiyyətlə əxlaq fəlsəfəsinin, yəni dəyər təliminin qurucusu olaraq bilinsə də, ondan geriyə qalan şey, bir təlimdən çox, kəslərin şüuruna, darıxarının nə olduğunu göstərməyə istiqamətli bir səydir.
Sokrates əvvəllər təbiət elmləriylə, xüsusilə də canlı varlıqların çoxalması və itib getməsi varlığıyla maraqlandı. Bu məqsədlə, riyaziyyatı və təbiət filosoflarının dünyayla əlaqədar təlimlərini araşdırması gərək idi.
Səthi məlumatı aşma və şeylərin gerçək məlumatına çatma istəyiylə, fərdlərin davranışlarında və həyatlarında təməl al/götürdükləri inancları sorğulamağa yönəldi. Sokrates, inanclarını ayrı-seçkilik güdmədən yadırğamaq üçün cəmiyyətin bütün seqmentlərinə səsləndi; bu tutumu da şiddətli reaksiyalarla qarşılaşması və tragik bir şəkildə ölməsi nəticəsini doğurdu.
Sokrates, hər cür əldə edilmiş məlumatı yadırğayan bir düşüncədən yola çıxan üsuluyla, yəni dialoq sənəti ya da dialektikala, insanlara, məlumata sahib olduqlarını sandıqlarını, halbuki sahib olmadıqlarını sübut edirdi. Ardından, bir qərara gəlmək lazım olduğunda və çarəsiz qalan həmsöhbətləri ondan problemlə əlaqədar düşüncəsini soruşduqlarında, filosof tərəfindən geri çəkilir, bu da ümumiyyətlə həmsöhbətlərinin hirslənməsinə gətirib çıxarırdı. Sokratesin özü kimi o zamanın afinasının mütəfəkkirləri sokratesin xalqı yığıb müəyyən zamanlarda onlara dərs verməsini çəkə bilməyənlər sokratesin bilinənlərin əslində səhv olduğunu söyləməsi üzərinə sokratesi məhkəməyə verirlər o günlərdə sokrates xalq tərəfindən çox sevilən bir filosof olması səbəbiylə onun məhkəməsinə minlərlə afinalılar qatılıb izlədilər sokratesin məhkəmə sonunda edam cəzası verilməsi təsdiqlənmədən əvvəl hakim sokratasa təkrar sual soruşar sokratasa bu sözləri mən söyləmədim də məndə səni edam etməyim deyər sokrates də "Xeyr mən söyləmədim desəm mənim düşüncələrimin insanlarda heç bir əhəmiyyəti olmayacaq məni edam edin çünki edam etsəniz mənim düşüncələrimi sizin saayenizde bütün dünya eitmiş olacaq və bundan minlərlə il sonra sokrates adını hər kəs biləcək" deyər sonkez soruşar deidnmi demədinmi sokratesde "Bəli mən bunları söylədim sözümün və düşüncələrimin həyatım bahasına arxasındayam" deyər və edamı təsdiqlənər
Sokratesin dünyadakı son günü Platol tərəfindən Fedonda izah edilər-bir gün ki Sokrates Tebesli dostları Kebes və Simnias ilə ruhun ölümsüzlüyü üzərinə danışaraq keçirdi.
Baldıranı içdikdən və ölmək üzrə yatdıqdan sonra son sözləri bunlar idi: "Krito, Aeskulapiusa bir xoruz borcluyuq; buna görə onu ödə, əsla unutma."
Zəhər ürəyinə çatdığında sarsıldı və öldü, "və Krito bunu görərək ağızını və gözlərini bağladı. Bu, Ekhekrates, dostumuzun sonu idi, elə bir insan ki bütün çağının bizim bildiyimiz ən yaxşısı, və dahası, ən müdriki və ən gerçəyi idi.". AYRICA ÖKÜZ BÜRCÜ SOKRATESİN FƏLSƏFƏSİNİ MƏNİMSƏYƏR