Yaxşı Edison və Einstein kimi dahilər biz normal insanlardan fərqli bir beynəmi sahiblər? Bu problemin cavabı üçün onların şagirdlik və iş keçmişlərinə baxmaq məntiqli bir yol olsa gərək.
Hər ikisində də uşaqkən dahi olduqlarıyla əlaqədar bir əlamətə rast gəlinməmiş. Əksinə dahilərin çoxunun daha əvvəl "öyrənmə çətinliyi çəkən" və "çətin öyrənən" damğaları yediklərini öyrənmək insanı həqiqətən çaşdırır.

Məşhur riyaziyyatçı Henri Poincarenin zəka testində çox müvəffəqiyyətsiz olduğunu və "axmaq" olaraq xarakterizə edildiyini duy/eşitdiyimdə də olduqca çaşmışdım.

İnsan öz-özünə aşağıdakı sualları düşünmədən edə bilmir;
Öyrənmə çətinliyi çəkən bir insan necə olur da keçən zaman içində dahi olur?
Yoxsa onlar beyinlərindəki dahiliyi özləri zaman içində fərqli bir şeylər edərəkmi inkişaf etdirirlər?
Əgər fərqli bir şeylər edirlərsə, bu fərqli şeylər nədir?
Biz də eyni şeyləri edərək beynimizdəki dahiliyi inkişaf etdirə bilərikmi?
Etdiyi 1093 ədəd/adət kəşflə patent alaraq dünyanın ən böyük icadçıs(n)ı olaraq bilinən, ancaq şagirdlik illərində "yavaş" olaraq xarakterizə edilən Thomas Edison "Atam mənim axmaq olduğumu düşünürdü" deyir.
Yenə Albert Einstein oxuma və yazma çətinliyi çəkdiyi üçün öyrənmə baxımından öz yaşıdlarından geri qalmışdı. Einsteinin bacıs(n)ı Maja Winteler onun üçün; "Normal uşaqlıq inkişafı çox yavaş idi. Dili çok çətin istifadə edirdi. Ətrafındakılar onun danışmağı tam olaraq öyrənə bilməməsindən hamı/həmişə qorxdular. Söyləmək istədiklərini dodaqlarını yavaşca hərəkət etdirərək öz-özünə təkrar edərək söyləyirdi. Bu vəziyyəti yeddi yaşına qədər davam etdi" deyir.
Einsteinin dili istifadəsində çətinlik çək/məcbur edilməsi bir gün müəllimlərindən birini hövsələdən çıxarmış və müəllimi ona "Səndən heç bir şey olmaz" demişdi. Zorla/məcbur et də olsa Eintein yığışdırdı və liseyi bitirdikdən sonra universitetdə lisans səviyyəsində təhsil alaraq məzun oldu. Ancaq heç bir professordan tövsiyə məktubu al/götürə bilmədi və akademik bir mövqeyə təyin edilə bilmədi. Sonunda İsveç patent bürosunda aşağı səviyyədə bir məmur olaraq işə başlamaq məcburiyyətində qaldı. Keçmişdəki müvəffəqiyyət qrafiki Einsteinin artıq gələcəkdə ortalama bir həyat sürəcəyini göstərirdi.

Ancaq hər şey birdən-birə dəyişdi. 1905-ci ildə, daha hələ 26 yaşındaykən, Einstein o məşhur "E=mc2" düsturunu da ehtiva edən "İzafilik Nəzəriyyəsi"ni nəşr etdi. On altı il sonra da Nobel Mükafatını al/götürərək dünya tərəfindən tanınan bir elm adamı oldu. 1955-ci ildə vəfat etməsinə baxmayaraq, o və onun qalın bığlı rəsmi bibi/hələ bir "super zəka" və "dahilik" simvolu olaraq bilinməkdədir.
Ölümündən əvvəl elm adamları Einsteinə onun beynini ölümündən sonra araşdırmaq istədiklərini ifadə edərək icazə istədilər. Einstein də bu icazəs(n)i, onlara verəcəyi bağlı bir zərfə qoyduğu yazdıqlarını, beyniylə əlaqədar Cornell Universitetində ediləcək olan araşdırmalar nəticələndirildikdən sonra ictimaiyyətə şərhləri şərtiylə qəbul etdi.
Bu izindən bir neçə il sonra Einstein öldü. Einstein öldüyündə Princeton Xəstəxanasında patologiya eksperti olan Dr. Thomas Harvey də yarılma edən qrupun içində idi. Harvey Einsteinin beynini tam qırx il bir qabda "formaldehyde" maye içində saxlayaraq, araşdırma etmək istəyən elm adamlarına dilim dilim kəsərək verdi. Ayrıca özü də bir çox araşdırmalar etdi. Ancaq özü heç bir şey tapa bilmədi.
Digər elm adamlarının həftələrcə sürən sıx araşdırma və müzakirələri nəticəsində əldə edilən tapıntıların açıqlanması üçün bir mətbuat konfransı təşkil edildi. Açıqlanan məlumat Einsteinin beyninin normal bir insan beyninin 3/4ü qədər olması idi. Bu məlumatın xaricində başqa heç bir fərqlilik ol/tapıla bilməmişdi. Əslində insanların gözlədikləri şərh bu deyildi. Maraqlanılan şey Einsteini Einstein edən onun beynindəki hansı iş tərzindən qaynaqlandığı idi.
Mətbuat konfransından sonra hər kəsin maraqlandığı Einsteinin bağlı zərfi açılaraq içində yazılanlar oxundu. Einstein eynilə belə yazmışdı;
"Özümün digər insanlardan daha ağıllı olduğumu düşünmürəm. Onlardan tək fərqim təxəyyülmü daha təsirli istifadə edirəm."
Albert Einstein
O illərdə bir şey ol/tapıla bilməmişdi, amma 1980in ilk illərində Berkeleydəki California Universitetində nero-anatomist olan Marian Diamond Einsteinin beynindəki fərqliliklə əlaqədar fövqəladə bir tapıntını açıqladı. Bu tapıntı dünyada təhsilə və dahiliyə olan dünyagörüşünü dəyişdirəcəkdi.

Mərkəzi sinir sisteminin insana bənzəməsindən ötəri siçanlar üzərində bir çox təcrübələr edilmişdir. Marian Diamond etdiyi bu təcrübələrdən birində yeni doğan siçanları iki qrupa ayırmışdır. Birinci qrup siçanlar sadə bir qəfəsdə bəslənərkən, ikinci qrup siçanlar içində müxtəlif labirintlər və rəngli oyuncaqların ol/tapıldığı zəngin bir qəfəsdə böyüdülmüşlər. Edilən müşahidələr/müşahidə edər labirintlər və müxtəlif oyuncaqların ol/tapıldığı qəfəsdə çat/yetişən siçanların daha ağıllı olduqları və digərlərinə görə daha sürətli öyrəndiklərini ortaya qoymuşdur. Daha sonra hər iki qrupdan alınan siçanların beyinləri üzərində edilən araşdırmalar, sadə qəfəsdə böyüyən siçanlara nisbətlə, labirintlər və oyuncaqlarla dolu olan qəfəsdəki siçanların beynindəki neyronlar arasındakı əlaqə sayının təxminən % 40 nisbətində daha çox olduğunu göstərmişdir.
● Marian Einsteinin beynindəki neyronlar arasındakı əlaqə sayının da digər insanlara nisbətlə çox daha çox olduğunu fərq etdi.
● Ancaq bu əlaqələr adamın beynini istifadə etməsi, düşünməsi, öz özünə suallar soruşması və təxəyyülü istifadə etməsiylə meydana gəlirdi.
● Beyindəki neyronlar arasındakı əlaqələrin artırılması hər kəsin öz əlində idi. Yəni hər kəs öz beyninin memarı idi.