Fitnə



Ərəb* dilində bə*zi kəl*mə*lər hər dil*də ol*du*ğu ki*mi bir çox mə*na*lar*da iş*lən*miş*dir. Azər*bay*can di*lin*də bə*zi kəl*mə*lə*rin fərq*li mə*na*la*rı ol*du*ğu ki*mi, ərəb di*lin*də*ki «fit*nə» kəl*mə*si*nin də fərq*li mə*na*la*rı var*dır.

Fit*nə əs*lin*də «qı*zı*lın di*gər yad me*tal*lar*dan ay*rıl*ma*sı məq*sə*di ilə qay*na*dıl*ma*sı üsu*lu» üçün is*ti*fa*də olu*nan bir kəl*mə*dir. Qu*ra*nın bir çox ayə*sin*də fit*nə sö*zün kö*kü*nə bağ*lı ola*raq mö*min*lər*lə in*kar*çı*la*rın və ya münafiqlərin bir-bi*rin*dən ay*rıl*ma*sı üçün ya*ra*dı*lan im*ta*han*la*ra ve*ri*lən ad*dır. Bu im*ta*han*la*rın əsas xü*su*siy*yə*ti özün*də az*dı*rı*cı ün*sür*lə*ri də da*şı*ma*sı*dır. Yə*ni in*sa*nın doğ*ru yol*dan az*ma*sı və ya hi*da*yə*tə ta*be ol*ma*sı bu im*ta*han qar*şı*sın*da gös*tər*di*yi dav*ra*nı*şa bağ*lı*dır. Hz.Mu*sa*nın Qu*ran*da xə*bər ve*ri*lən dua*sı fit*nə*nin həm az*dı*rı*cı, həm də hi*da*yə*tə çatdıran xüsusiyyətlərinin ol*du*ğu*nu gös*tə*rir. Ayə*də be*lə bu*yu*ru*lur:

«Mu*sa Bi*zim tə*yin et*di*yi*miz vaxt üçün öz tay*fa*sın*dan yet*miş adam seç*miş*di. On*la*rı sar*sın*tı ya*xa*la*yan*da Mu*sa de*di: «Ey Rəb*bim! Əgər is*tə*səy*din, bun*dan qa*baq on*la*rı da, mə*ni də məhv edər*din. Ara*mız*da*kı sə*feh*lə*rin tö*rət*di*yi gü*nah*lar üzün*dən bi*zi məhv*mi edə*cək*sən? Bu Sə*nin sı*na*ğın*dan baş*qa bir şey de*yil*dir. Sən onun*la is*tə*di*yi*ni zə*la*lə*tə dü*çar edər, is*tə*di*yi*ni doğ*ru yo*la sa*lar*san. Sən bi*zim ha*mi*miz*sən. Bi*zi ba*ğış*la və rəhm et. Axı Sən ba*ğış*la*yan*la*rın ən yax*şı*sı*san!» («Əraf» su*rə*si, 155).

Dün*ya*nın bir im*ta*han ye*ri ol*du*ğu və in*san*la*rın iman*la*rı*nın müt*ləq qaydada sı*na*ğa çəkiləcəyi Qu*ra*nın bir çox ayə*lə*rin*də xa*tır*la*dı*lır:

«İn*san*lar yal*nız: «İman gə*tir*dik!» – de*mə*lə*ri*lə on*lar*dan əl çə*ki*lib im*ta*han olun*ma*ya*caq*la*rı*nı*mı sa*nır*lar? Biz on*lar*dan əv*vəl*ki*lə*ri də im*ta*ha*na çək*miş*dik. Şüb*hə*siz ki, Al*lah düz*da*nı*şan*la*rı da, ya*lan*çı*la*rı da çox gö*zəl ta*nı*yar!» («Ən*kə*but» su*rə*si, 2-3).

Baş*qa bir ayə*də isə fit*nə*nin iki növ*dən iba*rət ol*du*ğu bil*di*ril*miş*dir:

«Hər bir kəs ölü*mü da*da*caq*dır. Yox*la*maq məq*sə*di*lə Biz si*zi şər və xe*yir*lə im*ta*ha*na çə*kə*rik. Və siz an*caq Bi*zim hü*zu*ru*mu*za qay*ta*rı*la*caq*sı*nız!» («Ən*bi*ya» su*rə*si, 35).

İn*sa*nın çoxlu var-döv*lətə sa*hi*b ol*ma*sı və ona bir çox ne*mət*lərin verilməsi, Qu*ra*na gö*rə hə*rə*kət et*di*yi təq*dir*də onun Al*la*ha ya*xın*laş*ma*sı*na va*si*tə olur. Am*ma öyün*dü*yü və sa*hib ol*duq*la*rı*nı Al*la*hın ri*za*sı*na uy*ğun şə*kil*də sərf et*mə*di*yi təq*dir*də doğ*ru yol*dan az*mış olur. Be*lə bir in*san üçün «var-döv*lət fit*nə*si*nə al*dan*dı», «var-döv*lət fit*nə*si*nə düş*dü» ki*mi ifa*də*lər iş*lə*di*lir. Bu in*san im*ta*ha*ndan layiqincə keç*mə*yə*rək axi*rət*də «zi*ya*na uğ*ra*yan*lar*dan» ol*muşdur.



İnsanın üzləşdiyi sı*xın*tı, xəs*tə*lik, habelə onun evi*ni, ai*lə*si*ni iti*rmə*si ki*mi hal*lar da fit*nə*yə nü*mu*nə ola bi*lər. An*caq in*san bu*ra*da üs*yan et*di*yi, ümid*siz*li*yə və kədərə qa*pıl*dı*ğı za*man fit*nə onun ima*nı*nın zə*if ol*du*ğu*nu or*ta*ya çı*xar*mış olur.

Mö*min isə hər cür ha*di*sə*nin Al*lah*dan gəl*di*yi*ni bi*lir və bu cür ha*di*sə*lər qar*şı*sın*da Al*lah*dan ra*zı olur, ən bö*yük sı*xın*tı*nı be*lə tə*vək*kül*lə qar*şı*la*yır. Dün*ya*ya aid heç bir də*yər onun qəl*bin*də yer tut*ma*dı*ğın*dan bun*la*rın iti*ril*mə*sin*dən və ya əl*dən çıx*ma*sın*a görə kədərlənmir. Bu ov*qa*tın Al*la*hın ri*za*sı*nı qa*za*na bil*mək üçün ən uy*ğun ol*du*ğu*nu bi*lir.
(məqalə harun yahya)