Dua



Bir in*sa*nın Al*la*ha iman gə*tir*di*yi*ni gös*tə*rən önəm*li əla*mət*lər*dən bi*ri də dua*dır. Dua edən in*san özü*nün aciz və zə*if qul ol*du*ğu*nu, is*tə*dik*lə*ri*ni özü tək ye*ri*nə ye*ti*rə bil*mə*yə*cə*yi*ni və bun*la*rı ona an*caq Al*la*hın ve*rə bi*lə*cə*yi*ni qə*bul et*miş olur. Dua Al*la*ha qul ol*ma*ğın ən saf, ən tə*miz, ən sə*mi*mi ifa*də*lə*rin*dən*dir. Qu*ran*da da mö*min*lə*rin əsas xü*su*siy*yət*lə*rin*dən bi*ri*nin «ge*cə-gün*düz səbir edə*rək Al*la*ha dua et*mək» ol*du*ğu be*lə xə*bər ve*ri*lir:

«Sə*hər-ax*şam Rəb*bi*nin ri*za*sı*nı di*lə*yə*rək Ona iba*dət edən*lər*lə bir*lik*də özü*nü səbir*li apar. Fa*ni dün*ya*nın bər-bə*zə*yi*ni ar*zu edib nə*zər*lə*ri*ni on*lar*dan çe*vir*mə. Qəl*bi*ni Bi*zi xa*tır*la*maq*dan qa*fil et*di*yi*miz, nəf*si*nin is*tək*lə*ri*nə uyan və işin*də if*ra*ta va*ran bir kim*sə*yə ita*ət et*mə!» («Kəhf» su*rə*si, 28).

An*caq dua*nın nə de*mək ol*du*ğu*nu və ne*cə edil*di*yi*ni yax*şı bil*mək la*zım*dır. Çün*ki Qu*ran*dan kə*nar qay*naq*lar*dan (mə*sə*lən, ata-ana*dan, ət*raf*dan, ənə*nə*lər*dən) öy*rə*ni*lən dua an*la*yı*şı adətən Qu*ran*da bil*di*ri*lən hə*qi*qi dua an*la*yı*şı*na uy*ğun gəl*mir. Bu*na gö*rə də Qu*ran*da bu möv*zu*da ve*ri*lən nöq*te*yi-nə*zə*ri və ruhi halı yax*şı dərk et*mək la*zım*dır.

Qu*ran*da dua*nın an*caq tək*ba*şı*na və «için-için» edil*mə*sinin va*cib*li*yi bil*di*ri*lir. Dua*nın hə*qi*qə*tən is*tə*ni*lə*rək, Al*la*h qar*şısında in*sa*nın aciz*li*yi*nin və fə*qir*li*yi*nin qavranılaraq edil*mə*si va*cib*dir. Bu və*ziy*yət*də edi*lə*cək dua Qu*ran*da bil*di*ri*lən «için-için və yal*va*ra-yal*va*ra» ifa*də*si ilə uy*ğun ola*caq*dır:

«Rəb*bi*ni*zə yal*va*ra-yal*va*ra, həm də giz*li*cə dua edin. Şüb*hə*siz ki, O, həd*di aşan*la*rı sev*məz!» («Əraf» su*rə*si, 55).

Qu*ran*da da mö*min*lə*rin giz*li şə*kil*də və son də*rə*cə sə*mi*mi dua et*dik*lə*ri xə*bər ve*ri*lir. Hz. Zə*kə*riy*yə bu mə*sə*lə*də nü*mu*nə gös*tə*ri*lən pey*ğəm*bər*lər*dən bi*ri*dir:

«Bu sə*nin Rəb*bi*nin öz qu*lu Zə*kə*riy*ya*ya olan mər*hə*mə*ti*nin xa*tır*lan*ma*sı*dır! Zə*kə*riy*ya Rəb*bi*nə giz*li*cə dua edib yal*var*dı*ğı za*man be*lə de*miş*di: «Ey Rəb*bim! Ar*tıq sü*mü*yüm sus*tal*mış, ba*şım ağap*paq ağar*mış*dır. Ey Rəb*bim! Sə*nə dua et*mək*lə heç vaxt naü*mid ol*ma*mı*şam. Mən özüm*dən son*ra gə*lən qo*hum-əq*rə*bam*dan qor*xu*ram. Zöv*cəm də ki, qı*sır*dır. Bu*na gö*rə də mə*nə Öz dər*ga*hın*dan bir oğul bəxş et» («Mər*yəm» su*rə*si, 2-5).



Baş*qa bir ayə*də isə dua*nın «ümid və qor*xu» için*də edil*mə*si*nin va*cib*li*yi xə*bər ve*ri*lir: «On*lar iba*dət üçün ya*taq*la*rın*dan qal*xar, qor*xu və ümid için*də Rəb*bi*nə dua edər*lər» («Səc*də» su*rə*si, 16). Mö*min da*xi*lində həm Al*la*ha qar*şı eh*ti*ram do*lu bir qor*xu du*ya*caq, həm də onun rəh*mə*ti*nə və ne*mə*ti*nə ümid bəs*lə*yə*cək*dir.

Al*lah sə*mi*mi şə*kil*də öz ri*za*sı üçün edi*lən dua*nı qə*bul edə*cək*dir. Qu*ran*da bu möv*zu ilə bağ*lı ve*ri*lən ayə*lər be*lə*dir:

«Bən*də*lə*rim Mə*ni sən*dən so*ruş*duq*da söy*lə ki, Mən ya*xı*nam. Dua edib Mə*ni ça*ğı*ra*nın dua*sı*nı qə*bul edə*rəm. Gə*rək on*lar da Mə*nim ça*ğı*rı*şı*mı qə*bul edib Mə*nə iman gə*tir*sin*lər. Bu*nun*la da, ola bil*sin ki, doğ*ru yo*la ye*tiş*sin*lər» («Bə*qə*rə» su*rə*si, 186).

«Rəb*bi*niz bu*yur*du: «Mə*nə dua edin, Mən də si*zin dua*la*rı*nı*zı qə*bul edim! Mə*nə iba*də et*mə*yi tə*kəb*bür*lə*ri*nə sı*ğış*dır*ma*yan*lar cə*hən*nə*mə zə*lil ola*raq gi*rə*cək*lər!» («Mu*min» su*rə*si, 60).

İn*san dua edər*kən Al*la*hın onu qə*bul edə*cə*yi*nə əmin ol*ma*lı*dır. Al*la*hın hər ye*ri ehtiva etdiyinin fər*qin*də olub bu*na da*xi*lən iman gə*ti*rən bir mö*min Al*la*hın onu hər za*man hər yer*də gö*rüb eşit*di*yi şüu*ru ilə dua edər. Coş*ğu*lu ümid*lə, bir an be*lə ümid*siz*li*yə düş*mə*dən dua*sı*nın qə*bul edil*mə*si*ni göz*lə*yər.

Al*la*hın kö*mə*yin*dən qə*tiy*yən şüb*hə*lən*mə*yə*rək, qə*bul ola*ca*ğı*na qə*tiyyətlə iman gə*ti*rə*rək dua*nı di*lə gə*tir*mək la*zım*dır. Əks bir dav*ra*nış nümayiş etdirən, yə*ni Al*la*hın ica*bə*ti*nə qar*şı şüb*hə ilə ya*na*şan in*sanın etdiyi dua isə Qu*ran mən*ti*qi ilə düz gəlmir. Çün*ki dua*nın özün*də Al*la*ha tam inam var*dır. Hz.Sa*le*hin «Şüb*hə*siz, mə*nim Rəb*bim ya*xın və (dua*nı) qə*bul edən*dir» («Hud» su*rə*si, 61) ifadəsi ilə bil*di*ril*di*yi ki*mi, mö*min Al*la*ha qar*şı tam bir inam için*də ol*ma*lı*dır.

An*caq bu ica*bət in*sa*nın is*tə*di*yi hər bir şe*yin müt*ləq hə*ya*ta keç*mə*si an*la*mı*na gəl*məz. Çün*ki bə*zən in*san, hə*qi*qət*də, özü üçün zə*rər*li olan bir şe*yi də Al*lah*dan istəyə bi*lər. Bu və*ziy*yət*də Al*lah ona is*tə*di*yi*ni ver*mək əvə*zi*nə da*ha xe*yir*li və gö*zəl olan bir baş*qa şe*yi ve*rər.

Al*lah hər za*man sə*mi*mi bir dua*nı qə*bul edər. An*caq bu ica*bət hər za*man in*sa*nın tə*lə*bi*nin ey*ni*lə ye*ri*nə ye*ti*ril*mə*si de*mək de*yil*dir (Həm*çi*nin «ica*bət», «ca*vab ver*mək» mə*na*sı*nı da*şı*yır).



Çün*ki in*san «…Olur ki, xo*şu*nu*za gəl*mə*yən bir şey si*zin üçün xe*yir*li*dir və olur ki, sev*di*yi*niz şey də si*zin üçün bir zə*rər*dir. Al*lah bi*lər, am*ma siz bil*məz*si*niz» («Bə*qə*rə» su*rə*si, 216) hök*mü*nə gö*rə nə*yin yax*şı, nə*yin pis ol*du*ğu*nu hər za*man ayırd edə bil*mir. Bu sə*bəb*dən fər*qi*nə var*ma*dan «İn*san xey*rə dua et*di*yi ki*mi, zə*rə*rə də dua edər. İn*san çox tə*lə*sən*dir» («İs*ra» su*rə*si, 11) ayə*si*nə gö*rə bəl*kə hə*qi*qə*tən zə*rər*li olan bir şe*yi is*tə*yər.

Bu sə*bəb*dən in*san Al*lah*dan əv*vəl*cə Onun razılığını, Onun rəh*mə*ti*ni istə*mə*li*dir. Al*lah*dan özü*nün tər*bi*yə*lənməsi*ni və ka*mil*ləş*mə*si*ni di*lə*mə*li*dir. Bu*nun ne*cə ola*ca*ğı*nı Al*lah da*ha yax*şı bi*lir. Həm*çi*nin pey*ğəm*bər*lə*rin dua*la*rı da bu şə*kil*də*dir. Hz.Sü*ley*ma*nın «Sə*nin ra*zı qa*la*ca*ğı*n yax*şı iş gör*mək üçün il*ham ver» («Nəml» su*rə*si, 19) şək*lin*də*ki dua*sı bir nü*mu*nə*dir.

Bu*nun*la ya*na*şı, mö*min Al*la*hın Qu*ran*da tə*rif*lə*di*yi və nü*mu*nə ola*raq gös*tər*di*yi hər cür ne*mə*ti Al*lah*dan is*tə*yə bi*lər. Bu barədə et*di*yi dua*sın*da isə son də*rə*cə sə*mi*mi və ürək*dən dav*ran*ma*lı, is*tə*di*yi hər şey üçün Al*la*ha dua et*mək*dən çə*kin*mə*mə*li*dir. Çün*ki in*sa*nın nə is*tə*di*yi*ni bi*lən, ona is*tə*di*yi*ni ve*rən yal*nız Al*lah*dır.
(məqalə harun yahya)