Sədaqət və İtaət



Qu*ran*da in*san xa*rak*ter*lə*ri müx*tə*lif şə*kil*lər*də təfsilatı ilə ve*ril*miş*dir. Həmçinin, mö*min*lə*rin əxla*qı*nın son də*rə*cə müfəssəl tə*ri*fi ve*ri*lir. Al*la*hın ru*hu*nu gəz*di*rən, Ona ina*nan və yal*nız Ona ita*ət edən mö*min*lə*rin Qu*ran*da sadalanan bü*tün xü*su*siy*yət*lə*ri yük*sək əx*laqa və xa*rak*terə əsaslanır.

İn*kar*çı*la*rın və mö*min*lə*rin tə*rif*lə*ri*nə nə*zər sa*lan*da, hər iki tə*rə*fin bir-bi*ri*nə ta*ma*mi*lə zidd xü*su*siy*yət*lə*rə ma*lik ol*duqlarını gö*rü*rük. Mə*sə*lən, mö*min*lər sə*mi*mi və eti*bar*lı*, in*kar*çı*lar isə sə*mi*miy*yət*siz və mənfəətçi*dir*lər. Mö*min*lər tə*va*zö*kar, cə*sur, fə*da*kar, in*kar*çı*lar isə özün*dən*ra*zı, qor*xaq və xud*bin*dir*lər.

Mö*min*lər və in*kar*çı*lar ara*sın*da*kı bu bö*yük fərq*lər*dən bi*ri də sə*da*qət anlayışında ortaya çıxır. İn*kar*çı*lar əs*la hə*qi*qi sə*da*qə*tə ma*lik ola bil*məz*lər. On*lar yal*nız öz mə*na*fe*lə*ri*ni güd*dük*lə*ri üçün sev*dik*lə*ri*ni söy*lə*dik*lə*ri in*san*la*rı (dost*la*rı*nı, ya*xın*la*rı*nı) bu mən*fə*ət*lə*ri*nin xət*ri*nə çox asan*lıq*la al*da*da bi*lər*lər. Doğru ol*du*ğu*nu bil*dik*lə*ri yol*dan asan*lıq*la ge*ri dö*nər*lər.

Hal*bu*ki mö*min*lər ta*ma*mi*lə fərq*li*dir*lər. On*la*rın me*ya*rı öz mə*na*fe*lə*ri de*yil, Al*lah ri*za*sı*dır. Bü*tün dav*ra*nış*la*rı*nı Al*la*hın is*tə*di*yi şə*kil*də hə*ya*ta ke*çi*rər*lər. Bu sə*bəb*dən də sev*dik*lə*ri*ni (yə*ni baş*qa mö*min*lə*ri) bə*sit mənfəətlər xət*ri*nə çə*tin və çı*xıl*maz və*ziy*yət*də qoy*ma*la*rı on*la*rın xü*su*siy*yət*lə*ri*nə zid*dir. İman gə*ti*rən*lə*rə və xü*su*sən də pey*ğəm*bər*lə*rə bö*yük sə*da*qət*lə bağ*lı*dır*lar. Al*lah mö*min*lə*rin sə*da*qə*ti*ni be*lə bil*di*rir:

«Mö*min*lər içə*ri*sin*də elə*lə*ri də var*dır ki, Al*la*ha et*dik*lə*ri əh*də sa*diq olar*lar. On*lar*dan ki*mi*si bu yol*da şə*hid ol*muş, ki*mi*si də göz*lə*yir. On*lar ver*dik*lə*ri sö*zü əs*la də*yiş*məz*lər» («Əh*zab» su*rə*si, 23).

Sə*da*qət mö*min*lə*ri bir*ləş*di*rər. Qə*tiy*yə*tin önəm*li gös**tə*ri*ci*si olan bu xü*su*siy*yət süstlüyün ya*ran*ma*sı*nı ən*gəl*lə*yən mö*min özəlliklərindən bi*ri*dir. Sə*da*qət*də gös*tə*ri*lən ki*çik süstlük in*sa*nın özü*nə olan hör*mə*ti*nin itməsinə səbəb olur. Özü*nə hör*mə*ti*ni iti*rən bir in*san isə get*dik*cə da*ha da pis və*ziy*yə*tə dü*şür. Çün*ki edi*lmiş sə*da*qət*siz*li*k bir çox bö*yük fəsadlara gətirib çıxarır. Sə*da*qət*siz*lik edən in*san, ilk növbədə bu hə*rə*kə*ti*ni mö*min*lər*dən giz*lət*mə*yə ça*lı*şa*raq sax*ta*kar*lı*ğa yol ve*rər. Bir çox ya*lan*lar*la mö*min*lə*ri al*dat*ma*ğa ça*lı*şar. Bu və*ziy*yə*ti ye*ni ya*lan*lar gə*ti*rər və o, mö*min*lə*ri al*da*da bil*di*yi*nə ina*na*raq fərq*li hə*yat tər*zi ya*şa*ma*ğa baş*la*yar. Bu hə*yat tər*zi müm*kün ol*duq*ca mö*min*lər*dən ay*rı*lıb on*la*ra sev*gi bəs*lə*mə*yən, sa*də*cə mö*min*lər*dən is*ti*fa*də et*mə*yə əsas*la*nan hə*yat tər*zi*dir.



Bu, hə*min in*sa*nın Al*lah rıza*sı*nı de*yil, in*san*la*rın ri*za*sı*nı mümkün olduqca qazanmağa niyyət etdiyi və öz ağ*lı*na gö*rə, on*lar qar*şı*sın*da*kı eti*ba*rı*nı doğ*rult*maq üçün ya*lan*la*ra sı*ğın*dı*ğı acı*na*caq*lı və*ziy*yət*dir. Bu acı*na*caq*lı və*ziy*yət*dən son*ra mö*min*lər tə*rə*fin*dən ya*lan*la*rı or*ta*ya çı*xa*rıl*ma*ğa baş*la*yan in*san mü*na*fiq*lik nöq*tə*si*nə doğ*ru ad*dım-ad*dım irə*li*lə*yər. Sə*da*qət*siz*li*yi*nə bə*ha*nə*lər*lə çı*xış yo*lu tap*ma*ğa ça*lı*şa*raq özü*nü tə*mi*zə çı*xar*maq is*tə*yər. Özü*nü tə*mi*zə çı*xar*ma mü*ba*ri*zə*si mö*min*lər*dən ay*rı*lıb müş*rik, mü*na*fiq və din*siz*lər*lə bir nöq*tə*də bir*ləş*mə*yə qə*dər da*vam edər.

Sa*diq mö*min*lər isə sə*da*qət*lə*ri*ni ölə*nə*dək da*vam et*di*rər, qə*tiy*yət*lə*ri*ni və pey*ğəm*bə*rə olan ita*ət*lə*ri*ni gös*tə*rər*lər. Çün*ki mö*min*lə*rin bu sə*da*qə*ti hə*qi*qə*tdə Al*la*ha olan sə*da*qət*lə*ri*dir. Sə*da*qət*siz*lik edən in*san isə bu hə*rə*kə*ti*ni mö*min*lə*rə qar*şı de*yil, Al*la*ha qar*şı edər. Sə*da*qət və ita*ət də yal*nız Al*la*ha*dır. Qu*ran*da Pey*ğəm*bə*rə ita*ət edən*lə*rin Al*la*ha ita*ət et*miş ola*ca*ğı be*lə xə*bər ve*ri*lir:

«Pey*ğəm*bə*rə ita*ət edən kim*sə, şüb*hə*siz ki, Al*la*ha ita*ət et*miş olur. Kim üz dön*dər*sə, qoy dön*dər*sin! Biz ki sə*ni on*la*rın üzə*rin*də gö*zət*çi ol*ma*ğa gön*dər*mə*mi*şik» («Ni*sa» su*rə*si, 80).

Sə*da*qət bir mö*mi*nin çox həs*sas ol*ma*sın*dan irə*li gə*lən xü*su*siy*yət*dir. Qu*ran*da pey*ğəm*bər*lə bir*lik*də apardıqları mü*ba*ri*zə*dən qaç*ma*ğa ça*lı*şan mü*na*fiq*lər*dən söz açı*lar*kən, on*la*rın da*ha əv*vəl*cə*dən sə*da*qət gös*tə*rə*cək*lə*ri*nə da*ir and iç*miş ol*duq*la*rı söy*lə*ni*lir və bu an*dın ağır bir mə*su*liy*yət ol*du*ğu be*lə bil*di*ri*lir:

«Hal*bu*ki bun*dan əv*vəl bir da*ha üz çe*vi*rib qaç*ma*ya*caq*la*rı ba*rə*də Al*la*ha söz ver*miş*di*lər. Al*la*ha ve*ri*lən əhd ba*rə*sin*də müt*ləq sor*ğu-su*al olu*na*caq*dır!» («Əh*zab» su*rə*si, 15).

Al*la*ha ve*ri*lən sə*da*qət sö*zü ağır mə*su*liy*yət*dir. Bu sə*bəb*dən də Al*lah mö*min*lə*rə be*lə əmr et*miş*dir:

«Al*lah*la bağ*la*dı*ğı*nız əh*di ucuz sat*ma*yın. Al*lah ya*nın*da olan si*zin üçün da*ha yax*şı*dır. Kaş bi*ləy*di*niz!» («Nəhl» su*rə*si, 95).



Ayə*lər*də əmr edil*di*yi ki*mi, itaə*tin hər cür şərt*də, hər cür çə*tin*lik*də qeyd*-şərt*siz hə*ya*ta ke*çi*ril*mə*si va*cib*dir. Ki*çik çə*tin*lik*lə*rə si*nə gə*lə*rək edi*lən ita*ət bəl*kə mü*na*fiq*lər tə*rə*fin*dən də gös*tə*ri*lə bi*lər, hal*bu*ki hə*qi*qi mə*na*da çə*tin*lik və sı*xın*tı*ya bax*ma*ya*raq, hə*ya*ta ke*çi*ri*lən ita*ət mö*min*lə*rə xas özəl*lik*dir. Qu*ran*da Pey*ğəm*bə*ri*mi*zin (s.ə.v.) döv*rün*də*ki mü*na*fiq*lə*rin Al*lah yo*lun*da apa*ra*caq*la*rı mü*ba*ri*zə*ni çə*tin gö*rə*rək ge*ri*yə çə*kil*dik*lə*ri bil*di*ril*miş*dir.

Mö*mi*nin ma*lik ol*du*ğu ən önəm*li xü*su*siy*yət*lər*dən bi*ri itaə*ti*ni hər və*ziy*yət*də qo*ru*ma*sı*dır. Qu*ran*da bu hə*qi*qi mö*min*lər*lə iki*üz*lü*lər (mü*na*fiq*lər) ara*sın*da*kı fərq be*lə bil*di*ril*miş*dir:

«Al*la*ha, Pey*ğəm*bə*rə iman gə*tir*dik, ita*ət et*dik!» – de*yər, bun*dan son*ra isə on*lar*dan bir dəs*tə üz çe*vi*rər. Be*lə*lə*ri mö*min de*yil*lər. Ara*la*rın*da hökm et*mək üçün Al*la*hın və Pey*ğəm*bə*rin ya*nı*na ça*ğı*rıl*dıq*da on*lar*dan bir dəs*tə dər*hal üz çe*vi*rər. Əgər haqq on*la*rın tə*rə*fin*də ol*sa, ita*ət edib onun ya*nı*na gə*lər*lər. On*la*rın qəlb*lə*rin*də mə*rəz*mi var? Ya*xud Al*la*hın və Pey*ğəm*bə*ri*nin on*la*ra cövr, haq*sız*lıq edə*cək*lə*rin*dən qor*xur*lar? Xeyr, on*lar öz*lə*ri zülm*kar*dır*lar! Ara*la*rın*da hökm ver*mək üçün Al*la*hın və Pey*ğəm*bə*ri*nin ya*nı*na ça*ğı*rıl*dıq*la*rı za*man mö*min*lə*rin sö*zü an*caq: «Eşit*dik və ita*ət et*dik!» – de*mək*dən iba*rət*dir. Ni*cat ta*pan*lar da məhz on*lar*dır! Al*la*ha və Onun Pey*ğəm*bə*ri*nə ita*ət edən*lər, Al*lah*dan qor*xub çə*ki*nən*lər – məhz be*lə*lə*ri uğu*ra ça*tan*lar*dır. On*la*ra əmr et*di*yin za*man müt*ləq çı*xa*caq*la*rı haq*da Al*la*ha çox möh*kəm and iç*di*lər. On*la*ra de: «Ya*lan*dan and iç*mə*yin, itaə*ti*niz mə*lum*dur.

Hə*qi*qə*tən, Al*lah nə et*dik*lə*ri*niz*dən xə*bər*dar*dır!» De: «Al*la*ha ita*ət edin, Pey*ğəm*bə*rə ita*ət edin. Əgər üz dön*dər*sə*niz, bi*lin ki, onun və*zi*fə*si an*caq ona tap*şı*rı*la*nı, si*zin də və*zi*fə*niz an*caq si*zə tap*şı*rı*la*nı ye*ri*nə ye*tir*mək*dir. Əgər Ona ita*ət et*sə*niz, doğ*ru yo*lu tap*mış olar*sı*nız. Pey*ğəm*bə*rin öh*də*si*nə dü*şən isə yal*nız açıq-aş*kar təb*liğ et*mək*dir» («Nur» su*rə*si, 47-54).

İta*ət in*sa*nın Al*la*ha iman gə*tir*di*yi*nin və Ona qul ol*ma*ğı qə*bul et*di*yi*nin ən ay*dın gös*tə*ri*ci*si*dir. İn*sa*nı əbə*di xi*la*sa qo*vuş*du*ran yal*nız itaətdir. Çün*ki ayə*də*ki «Ey iman gə*ti*rən*lər! Pey*ğəm*bər si*zi, siz*lə*ri di*ril*də*cək bir şe*yə dəvət et*di*yi za*man Al*la*hın və Onun Pey*ğəm*bə*ri*nin dəvə*ti*ni qə*bul edin…» («Ən*fal» su*rə*si, 24) hök*mü*nə gö*rə, Rə*sul mö*min*lə*ri on*la*ra «hə*yat ve*rə*cək», on*la*rı xi*las edə*cək şey*lə*rə ça*ğı*rır.
(məqalə harun yahya)