Əhəmiyyət Verilməyən Quran Hökmləri



Bə*zi in*san*lar di*nə inan*dıq*la*rı və Quranı de*mək olar ki, hər gün oxu*duq*la*rı hal*da Quranın bə*zi ayə*lə*ri*ni qu*la*qar*dı*na vu*rur, on*la*ra etinasız münasibət gös*tə*rir*lər. Bə*zi*lə*ri bu səh*və mə*lu*mat*sız*lıq və ya şü*ur*suz*luq uc*ba*tın*dan yol ver*di*yi hal*da, di*gər*lə*ri hə*min hökm*lə*rə qur*du*qları Quran*dan kə*nar mən*tiq*lə*ri*nin tə*si*ri al*tın*da bi*lə*rək*dən əhə*miy*yət ver*mir*lər. Bu zaman onlar Quran hökm*lə*ri*nə bi*lə*rək*dən eti*na*sız*lıq*la ya*naş*ma*ğın Al*lah dər*ga*hın*da on*la*ra nə qə*dər bö*yük mə*su*liy*yət yü*klənəcəyini və on*la*rı Al*lah ri*za*sın*dan ne*cə uzaq*laş*dı*ra*ca*ğını isə əs*la fi*kir*ləş*mir*lər. Hal*bu*ki Al*la*hın hökm*lə*ri*nə diq*qət*lə ya*naş*ma*yan in*san*la*rın axi*rət*də əzab*la qar*şı*la*şa*ca*ğı Quran ayə*lə*rin*də xü*su*si şə*kil*də vur*ğu*la*nır.

Bu dü*şün*cə*yə ma*lik olan in*san*lar öz*lə*ri*nin Quran*dan kə*nar mən*tiq*lə*ri*nə əsas*la*na*raq, Al*la*hın hökm*lə*ri ara*sın*da bir növ əhə*miy*yət*li*lik və bi*rin*ci*lik sı*ra*la*ma*sı qu*rur, hət*ta bə*zi hökm*lə*ri öz hə*yat*la*rın*dan ta*ma*mi*lə çı*xa*ra*raq on*la*rı bir kə*na*ra atır*lar. Be*lə bir yan*lış din an*la*yı*şı yü*zil*lər ər*zin*də üst-üs*tə yı*ğıl*mış adət*lər şək*lin*də nə*sil*dən-nə*s*lə ötü*rü*lə*rək döv*rü*mü*zə qə*dər gə*lib çat*mış*dır. Din haqqında ge*niş ya*yıl*mış yanlış təsəvvürlərə gö*rə, bi*rin*ci yer*ə layiq görülüb, xü*su*si əhə*miy*yət ve*ri*lən hökm*lər ara*dan qal*dı*rıl*dı*ğı za*man in*san da*xi*lən vic*da*n əzabı ke*çi*rə bi*lər. Buna baxmayaraq, Quran*da yer alıb, ey*ni də*rə*cə*də əhə*miy*yət ve*ril*mə*yən əmr və qa*da*ğa*lar ara*dan qal*dı*rıl*dı*ğı za*man in*san heç bir na*ra*hat**lıq his*si keçirməz. Quran*da fərz (vacib) ol*du*ğu açıq şə*kil*də bil*di*ri*lən bir çox möv*zu «ye*ri*nə ye*tir*sən sa*vab*dır, ye*tir*mə*sən də heç bir şey ol*maz» mən*ti*qi ilə qiy*mət*lən*di*ri*lir. İn*san*la*rın qor*xub çə*kin*mə*li ol*du*ğu qa*da*ğa*lar isə «Al*lah ba*ğış*la*yar» mən*ti*qi ilə asan*lıq*la po*zu*lur.

Hal*bu*ki Quranın heç bir ayə*sin*də be*lə bir meyardan bəhs edil*mir. Na*maz və oruc iba*dət*ləri Al*la*hın qə*ti əm*ri ol*du*ğu ki*mi, Quran*da gös*tə*ri*lən baş*qa əmr və qa*da*ğa*lar da ey*ni*lə bü*tün mö*min*lə*rin ta*be olmaları vacib olan qə*ti hökm*lər*dir.



Bu mə*sə*lə*ni be*lə bir nü*mu*nə ilə izah edə bi*lə*rik. Ola bil*sin ki, hər han*sı bir in*san cə*miy*yə*tin əx*la*qi yön*də*ki təz*yi*qi*nin tə*si*ri ilə zi*na və ya oğur*luq ki*mi Quran*da qa*da*ğan edi*lən dav*ra*nış*lar*dan çə*ki*nir. La*kin hə*min in*san vic*da*nı ra*hat hal*da baş*qa*la*rı haq*qın*da de*di-qo*du edir*sə, mö*min*lə*rə if*ti*ra atır*sa, edə bil*mə*yə*cə*yi* bir şeyi de*yir*sə, Al*la*hın ayə*lə*ri*ni in*kar edən in*san*lar*la dost*luq edir*sə və ya eh*ti*ya*cından ar*tı*ğı*nı eh*ti*yac için*də olan*la*ra ver*mir*sə, Quran*da gös*tə*ri*lən vaxt*lar*da Al*la*hı təs*bih (Al*la*hı mədh et*mək) edib şükür et*mir*sə, bu və bu*na bən*zər əmr*lə*rə ta*be olub Quran*da bil*di*ri*lən qa*da*ğa*lar*dan, dav*ra*nış*lar*dan uzaq ol*ma*ğa əhə*miy*yət ver*mir*sə, hə*min in*sa*nın Quran*da bəhs edi*lən İs*lam di*ni*nə və əsl mö*min xü*su*siy*yət*lə*ri*nə tam əməl et*di*yi*ni de*mək müm*kün de*yil. Hə*min in*san özü*nün mü*səl*man ol*du*ğu*nu nə qə*dər de*sə də, o, əs*lin*də cə*miy*yə*tin müx*tə*lif adət-ənə*nə*lə*rin*dən top*lan*an, bir az da is*la*mi mo*tiv*lərin əla*və edil*diyi «ənə*nə*lər di*ni»nə ta*be*dir. Bu cür in*san*la*rın ən bö*yük səhv*lə*ri isə Quran*da gös*tə*ri*lən hökm*lər*dən bir ne*çə*si*ni ye*ri*nə yetirərək özlərini qənaətbəxş he*sab et*mə*lə*ri*dir. Be*lə insanlar yan*lış dü*şü*nə bi*lə*cək*lə*ri*ni eh*ti*mal et*mə*dik*lə*ri üçün, hə*qi*qi mü*səl*man ol*duq*la*rı*na həd*dindən ar*tıq əmin*dir*lər. Əl*bət*tə ki, Rəb*bi*mi*zin razılığını qa*zan*maq məq*sədilə edilən hər bir iba*də*tin Al*lah dər*ga*hın*da əvə*zi vardır. La*kin qu*la*qar*dı*na vu*ru*lub, eti*na*sız ya*na*şı*la*raq bir kə*na*ra atı*lan* Quran hökmlərinə əməl etməməyin də məsuliyyəti var. Əgər na*ma*zı*nı qı*lan, oru*cu*nu tu*tan bir in*san bü*tün bun*la*rı sə*mi*miy*yət*lə ye*ri*nə ye*ti*rir*sə, o, Al*la*hın iz*ni ilə axi*rət*də bun*la*rın mü*ka*fa*tı*nı ala*caq. La*kin bil*gi*siz*lik və ya cə*ha*lət sə*bə*bi*ndən de*yil, Quranın baş*qa hökm*lə*ri*nə bi*lə*rək*dən əhə*miy*yət ver*mir*sə və on*la*rı ye*ri*nə ye*tir*mir*sə, be*lə hal*da hə*min iba*dət*lə*rin də bo*şa get*mək eh*ti*ma*lı ola bi*lər. Elə məhz bu sə*bəbdən də bü*tün mü*səl*man*la*ra Quran ayə*lə*ri vasitəsilə həmin təh*lü*kə*lər*lə bağ*lı xə*bər*dar*lıq edil*miş və on*la*rı ata*la*rın*dan qa*lan adət*lər*lə for*ma*la*şan, ca*hil şərh*lə*rə əsas*la*nan bu yan*lış dü*şün*cə*dən uzaq ol*maq töv*si*yə edil*miş*dir.



La*kin Quran*da «On*la*ra: «Al*la*hın gön*dər*di*yi*nə ta*be olun!» – de*yil*di*yi za*man on*lar: «Biz an*caq ata*la*rı*mı*zın get*di*yi yol*la ge*də*cə*yik», – de*yir*lər. Bəs ata*la*rı bir şey an*la*ma*yıb doğ*ru yol*da de*yil*di*lər*sə, ne*cə?» («Bə*qə*rə» su*rə*si, 170) ayə*sin*də də bil*di*ril*di*yi ki*mi, bə*zi in*san*la*ra bu möv*zu*da xə*bər*dar*lıq edil*mə*si*nə və on*la*ra doğ*ru olan*la*rın gös*tə*ril*mə*si*nə bax*ma*ya*raq, ye*nə də inadla bu ənə*nə*vi din an*la*yı*şına üz tuturlar.

Özü*nü gün*də*lik hə*yat axı*nı*nın ağu*şu*na ata*raq Quranın yüz*lər*lə ayə*si*ni tərk edən, İs*la*mın yal*nız na*maz qıl*maq*dan və oruc tut*maq*dan iba*rət ol*du*ğu*nu he*sab edən in*san axi*rət*də «mə*nim bu ayə*lər*dən xə*bə*rim yox*dur» de*yə bil*məz. Bu in*san bü*tün hə*ya*tı bo*yu Quran*da əmr edi*lən möv*zu*la*rı öy*rən*mə*mə*si*nə və ya bun*la*rı bil*di*yi hal*da, on*la*ra eti*na*sız ya*naş*ma*sı*na heç bir sə*bəb gə*ti*rə bil*məz. Be*lə bir in*sa*nın və*ziy*yə*ti ayə*də «Yox*sa, siz ki*ta*bın bir his*sə*si*nə ina*nıb di*gər qis*mi*ni in*kar edir*si*niz? Siz*lər*dən bu cür iş*lər gö*rən*lə*rin cə*za*sı dün*ya*da yal*nız rüs*vay ol*maq, qi*ya*mət*də isə ən şid*dət*li əza*ba dü*çar ol*maq*dır. Al*lah et*dik*lə*ri*ni*zin heç bi*rin*dən xə*bər*siz de*yil*dir» («Bə*qə*rə» su*rə*si, 85) ifa*də*sin*də xi*tab edi*lən in*san*la*rın ha*lın*dan bir o qə*dər də fərq*li ol*ma*ya bi*lər.
(məqalə harun yahya)