Dinin Hökmünü Yerinə Yetirməyi Ticarət və ya Əyləncədən Üstün Tutmamaq



«On*lar bir alış-ve*riş, ya*xud bir əy*lən*cə gör*dük*lə*ri za*man sə*ni ayaq üs*tə qo*yub ona tə*rəf cum*du*lar. De: «Al*lah dər*ga*hın*da olan sa*vab əy*lən*cə*dən də, ti*ca*rət*dən də xe*yir*li*dir. Al*lah ru*zi ve*rən*lə*rin ən yax*şı*sı*dır!»« («Cü*mə» su*rə*si, 11).

Bu ayə*də din*lə öz dün*yə*vi mən*fə*ət*lə*ri ara*sın*da se*çim apa*ran in*san*lar*dan bəhs edi*lir. Əsa*sən ca*hil cə*miy*yət*lə*rin din əx*la*qı*na uy*ğun şə*kil*də ya*şa*maq*dan ya*yın*ma*sı*nın bir ne*çə or*taq sə*bə*bləri var. Ayə*də bu sə*bəb*lər*dən iki ən önəm*li*si*nə – ti*ca*rət və əy*lən*cə*yə diq*qət çə*ki*lir.

Ti*ca*rə*tə diq*qət çə*kil*mə*si*nin sə*bə*bi mad*di mən*fə*ət mə*sə*lə*si*nin in*san*la*rın ən zə*if cəhətlərindən bi*ri ol*ma*sı*dır. Be*lə ki, çox vaxt in*san*la*rın bir qis*mi öz mad*di mən*fə*ət*lə*ri na*mi*nə di*nin bir çox hökm*lə*ri*nə məhəl vermirlər. Bu, özü*nü bə*zən na*maz ki*mi za*hi*ri iba*dət*də, bə*zən əx*la*qi dav*ra*nış*larda, bə*zən də di*nin baş*qa bir hök*mün*də gös*tə*rir. İn*san*la*rın var-döv*lə*tin ar*tı*rıl*ma*sı ilə bağ*lı be*lə bir hə*ris dav*ran*ış nümayiş etdirməsinin sə*bə*bi mad*di zən*gin*li*yin bü*tün möv*cud prob*lem*lə*ri həll edəcək sehir*li qüv*vəyə malik olması inan*cı*dır. İn*san*lar əl*də edə bil*mə*dik*lə*ri və həs*rə*ti*ni çək*dik*lə*ri hər bir im*ka*na bu zən*gin*lik sa*yə*sin*də qo*vu*şa bi*lə*cək*lə*ri*nə ina*nır*lar. Bun*la*rın ara*sın*da səa*dət, da*xi*li ra*hat*lıq, əmin*lik, hət*ta ölüm*süz*lük var*dır. Be*lə adam*lar elə zənn edir*lər ki, zən*gin*lik on*la*rın hət*ta ölüm*lə*ri*ni də ge*cik*di*rə*cək və on*la*rı dün*ya*da əbə*di edə*cəkdir. Bu sə*bəb*dən də ca*hi*liy*yə döv*rün*də ya*şa*yan in*san*lar öz*lə*ri*nin bü*tün vaxt və im*kan*la*rını səfərbər edərək, bö*yük eh*ti*ras və hə*vəs*lə ti*ca*rə*tə qur*şa*nır*lar. La*kin on*lar heç bir za*man hə*min məq*səd*lə*ri*nə zən*gin*lik*lə ça*ta bil*məz*lər. Be*lə ki, bu gü*nə qə*dər heç bir in*sa*nın mal-mül*kü onun ölü*mü*nün və ya qo*cal*ma*sı*nın qar*şı*sı*nı ala bil*mə*yib. Çün*ki bir in*sa*na fay*da və ya xe*yir ver*mə gü*cü*nə ma*lik olan ye*ga*nə qüv*və mül*kün hə*qi*qi sa*hi*bi olan Al*lah*dır. Bun*dan əla*və, zən*gin*lik*lə əl*də edil*məsi arzulanan da*xi*li ra*hat*lı*ğın, təh*lü*kə*siz*li*yin və xoş*bəxt*li*yin ye*ga*nə şər*ti vic*dan*lı hə*yat sür*mək*dir. Vic*da*na uy*ğun olan ye*ga*nə hə*yat tər*zi isə Quran*da gös*tə*ri*lən mo*del*dir.

Ayə*də di*nin hökm*lə*ri*nə eti*na*sız ya*naş*ma*nın sə*bə*bi ki*mi diq*qət çə*ki*lən ikin*ci məqam isə əy*lən*cə*dir. Əy*lən*mək də in*san*lar üçün bö*yük bir eh*ti*ras*dır. Əy*lən*cə*nin bu qə*dər bö*yük bir eh*ti*ras ol*ma*sı*nın sə*bə*bi də in*san*la*rın bu*na qur*tu*luş və bə*zi hə*qi*qət*lər*dən xi*las ol*maq va*si*tə*si ki*mi baxmalarıdır. Bu adam*lar vic*dan əza*bı*nın on*la*rın ru*hu*na ver*di*yi sı*xın*tı və əza*bı öl*kə-öl*kə gə*zə*rək və ya çox*lu in*san*larla ta*nış ola*raq öz üzər*lə*rin*dən ata bi*lə*cək*lə*ri*nə ina*nır*lar.



Hal*bu*ki in*san*la*rın di*ni hökm*lə*rə eti*na*sız ya*na*şa*raq ti*ca*rət və əy*lən*cə ilə çat*maq is*tə*dik*lə*ri hə*dəf*lər yal*nız di*n əx*la*qına uy*ğun şə*kil*də ya*şa*ya*caq*la*rı za*man əl*də edə bi*lə*cək*lə*ri hə*dəf*lər*dir: «O kəs*lər ki, Al*la*hı zikr et*mək*lə ürək*lə*ri ra*hat ol*du*ğu hal*da iman gə*tir*miş*lər. Bi*lin ki, qəlb*lər yal*nız Al*la*hı zikr et*mək*lə aram ta*par» («Rəd» su*rə*si, 28).

Ey*ni za*man*da ayə*də xa*tır*la*dı*lan çox mü*hüm bir möv*zu da vardır: Al*lahın dər*ga*hın*da əl*də edi*lən hər şey əy*lən*cə və ti*ca*rət*dən da*ha xe*yir*li*dir. Dün*ya*nın ən gö*zəl ev*lə*ri, av*to*mo*bil*lə*ri, mən*zə*rə*lə*ri, ge*yim*lə*ri, sə*nət əsər*lə*ri və ya ləl-cə*va*hi*rat*la*rı cən*nət*də olan zən*gin*lik*lə mü*qa*yi*sə*də ol*duq*ca qiy*mət*siz və bəsitdir. Dün*ya*nın əy*lən*cə*si isə hər za*man az, ya*rım*çıq və qü*sur*lu*dur. Əy*lən*cə*nin, coş*qu*nun və səa*də*tin hə*qi*qi ye*ri isə Al*la*hın zi*ya*fət ye*ri ki*mi tə*rif et*di*yi cən*nət*dir.

Bu sə*bəb*dən də mü*səl*man*lar di*nin hər han*sı bir hök*mü*nü ti*ca*rət və əy*lən*cə*yə gö*rə heç vaxt qu*la*qar*dı*na vur*maz və on*la*rı tə*xi*rə sal*maz*lar. Al*lah mö*min*lə*rin bu xü*su*siy*yət*lə*ri*ni Quran*da be*lə bil*di*rir:

«O kəs*lər ki, nə ti*ca*rət, nə alış-ve*riş on*la*rı Al*la*hı zikr et*mək*dən, na*maz qıl*maq*dan və zə*kat ver*mək*dən ya*yın*dır*maz. On*lar qəlb*lə*rin və göz*lə*rin hal*dan-ha*la dü*şə*cə*yi bir gün*dən qor*xar*lar» («Nur» su*rə*si, 37).
(məqalə harun yahya)