Qeybət Etməyək, Eyibləri Araşdırmayaq!



«Ey iman gə*ti*rən*lər! Çox zən*nə-gü*ma*na qa*pıl*maq*dan çə*ki*nin. Şüb*hə*siz ki, zən*nin bə*zi*si gü*nah*dır. Bir-bi*ri*ni*zin ey*bi*ni ara*yıb ax*tar*ma*yın, bir-bi*ri*ni*zin qey*bə*ti*ni qır*ma*yın! Siz*dən bi*ri*niz öl*müş qar*da*şı*nın əti*ni ye*mə*yə ra*zı olar*mı?! Bu siz*də ik*rah his*si oya*dar. Al*lah*dan qor*xun. Hə*qi*qə*tən, Al*lah töv*bə*lə*ri qə*bul edən*dir, rəhm*li*dir!» («Hu*cu*rat» su*rə*si, 12).

Ayə*də mö*mi*nin çəkinəcəyi üç mü*hüm dav*ra*nış*dan söh*bət açı*lır: zən*nə qa*pıl*ma*maq, qey*bət et*mə*mək, eyibləri araşdırmamaq… Bun*lar ey*ni za*man*da bir-bi*ri ilə bağ*lı olan dav*ra*nış*lar*dır. Çün*ki qey*bət edən, yə*ni bir mö*mi*nin ar*xa*sın*ca de*di-qo*du edən in*san elə onun haq*qın*da bə*zi mən*fi gü*man*la*ra da düş*müş olur. Ey*ni*lə eyibləri araşdıran bir in*san da müx*tə*lif gü*man*lar*la be*lə dav*ra*nış sa*hi*bi olur.

Bu dav*ra*nış*la*rın üçü*nün də or*taq xü*su*siy*yə*ti mö*min*lə*ri in*ci*dən, mö*min*lər ara*sın*da*kı bə*ra*bər*liyi və həm*rəy*li*yi po*zan, sev*gi*ni, şəf*qə*ti və mər*hə*mə*ti azal*dan dav*ra*nış*lar olmasıdır. Bun*la*rın ha*mı*sı ca*hi*liy*yə top*lu*mu*nun gün*də*lik hə*ya*tın*da adi hal al*mış çir*kin vər*diş*lər*dir. Ca*hil cə*miy*yə*tin çox tə*bii qar*şı*la*dı*ğı bu vər*diş*lə*rin əs*lin*də nə qə*dər qəbul edilməz və xo*şa*gəl*məz ol*ma*sı ayə*də*ki qey*bət*lə bağ*lı mi*sal*dan da ay*dın olur. Həm*çi*nin baş*qa bir ayə*də də Al*la*hın «ar*xa*da de*di-qo*du edən*lər» haq*qın*da bö*yük bir xə*bər*dar*lı*ğı var. Ayə*də be*lə hökm edi*lir:

«Qey*bət edib tə*nə vu*ran hər kə*sin vay ha*lı*na! O kim*sə ki, mal yı*ğıb onu dö*nə-dö*nə sa*yar. Və elə zənn edər ki, mal-döv*lə*ti onu əbə*di ya*şa*da*caq*dır. Xeyr! O müt*ləq Hü*tə*mə*yə atı*la*caq*dır! Sən nə bi*lir*sən ki, Hü*tə*mə nə*dir?! O, Al*la*hın ya*nar odu*dur» («Hu*mə*zə» su*rə*si, 1-6).



Mə*lum ol*du*ğu ki*mi, ayə*nin da*va*mın*da hə*min dav*ra*nış tər*zi*ni mə*nim*sə*yən*lər*ə qarşı bir*mə*na*lı şə*kil*də cə*hən*nəm təh*di*di var. Hə*min təh*di*di nə*zə*rə al*dı*ğı*mız za*man, bu əx*la*qın mö*min*lə*rin diq*qət ye*tir*mə*li ol*du*ğu Quran*dan kə*nar bir dav*ra*nış ol*du*ğu*nu gö*rə*rik.

Şey*tan di*ni in*kar edənlərin bir-bi*ri*nə bəslədiyi kin, hə*səd və pa*xıl*lı*q*dan irə*li gə*lən eyibləri araşdırmaq və qey*bət ki*mi dav*ra*nış*la*rı mö*min*lə*rə müs*bət gös*tər*mək üçün, bun*la*rı di*nin aya*ğı*na yaz*ma*ğa ça*lı*şa bi*lər. Mə*sə*lən, səhv və nöqsanla*rı olan bir mö*mi*nin ar*xa*sın*ca de*di-qo*du et*mə*yi onun yax*şı*lı*ğı və ya di*nin mən*fəə*ti üçün olan hə*rə*kət ki*mi gös*tər*mə*yə ça*lı*şa bi*lər. Hal*bu*ki Al*lah bu dav*ra*nı*şı mö*min*lə*rə Quran*da qə*ti qa*da*ğan et*miş*dir.

Ayə*də sa*da*la*nan nöqsanlar ara*sın*da diq*qət ye*ti*ril*mə*li olan baş*qa bir dav*ra*nış da «zən*nə qa*pıl*ma*maq»dır. Qey*bət və eyibləri araşdırmaq zən*nə qa*pıl*ma*ğa nis*bə*tən da*ha konk*ret səhv*lər*dir. Bu*na gö*rə də hə*min səh*vi edən insanı di*gər mö*min*lər xə*bər*dar* edib onu bu dav*ra*nış*dan çə*kin*dir*mək im*ka*nı əl*də edir*lər. Zən*nə qa*pıl*maq qəlb*də yarandığı üçün mö*mi*nin yal*nız özü*nün mü*əy*yən edib təd*bir gö*rə bi*lə*cə*yi ha*di*sə*dir. Bunun nəticəsində qəf*lə*tə dü*şən mömin öz-özü*nə dü*şü*nər*kən ayə*də gü*nah sa*yı*lan bir çox pis gü*man*la*ra dü*şə bi*lər. Bu*ra*dan mə*lum olur ki, mö*min yal*nız et*diyi əməl*lə*ri*nə gö*rə de*yil, niy*yə*ti*nə, duy*ğu və dü*şün*cə*lə*ri*nə gö*rə də mə*su*liy*yət da*şı*yır. Mö*mi*nin ağ*lın*dan ke*çir*dik*lə*ri və hiss et*dik*lə*ri də Al*la*hın sər*həd*lə*ri*ni aş*ma*ma*lı*dır. Quran hökm*lə*ri*ni rəh*bər tu*ta*raq öz hiss və dü*şün*cə*lə*ri*ni tər*bi*yə edən in*san isə şüb*hə*siz ki, ən doğ*ru yo*la ça*tar.
(məqalə harun yahya)