Dünyanın Bir İmtahan Yeri olduğunu Unutmaq

Bir qisim insanlar həyatlarının böyük bir hissəsinin günlük həyatın axışı içində, təsadüflər nəticəsində inkişaf etdiyini zənn edərlər. Lakin bu sapıq qiymətləndirmə çox böyük bir yanılmadır. Bir adamın xərçəng olması və ya bir yaxınını yol qəzasında itirməsi kimi böyük hadisələrdən, yediyi yeməyə və ya geydiyi paltara qədər hər şey o adamın qədərində təyin olunmuş özəl hadisələrdir. Bütün bu hadisələri adamın sınanması üçün ən incə detalına qədər Allah yaratmaqdadır.

İnananlarla inkarcılar arasındakı ən fundamental fərq bu nöqtədə açığa çıxar. Möminlər həm öz başlarına gələn həm də ətraflarında gerçəkləşən hadisələri çox fərqli bir baxış ilə qiymətləndirərlər. Bu Quranda Allahın əmr etdiyi şəkildə düşünərək, hər hadisəni bir sınaq gözüylə qiymətləndirmədir. Bu səbəbdən möminlər qarşılaşdıqları hər hadisədə sınandıqlarının şüurunda olaraq Allahı razı edəcək davranışlar göstərməyə cəhd göstərərlər.

Digər tərəfdən Quran əxlaqını yaşamayan insanların çoxunun çatmağa çalışdığı birçox hədəflər vardır. Bu hədəflər ümumiyyətlə, yaxşı bir məktəbdə oxumaq, xoşbəxt bir evlilik qurmaq, uşaqlarını evləndirmək, bacarıqlı bir iş adamı olmaq, yüksək bir mövqeyə gəlmə, zəngin və etibarlı bir insan olmaq kimi mövzularda sıxlaşar. Bütün bu sayılanlar məqbul istəklərdir ancaq səhv olan bu istəklərə çatmağı bəzi kəslərin həyatlarının ən önəmli məqsədi halına gətirmələridir. Bu kimi insanların bütün planları və məşğuliyyətləri bu dar çərçivə içindədir. Çünki bu insanlar həyatlarını yalnız bu dünyadan ibarət zənn etməkdədirlər. Halbuki bu zənn, çox böyük bir yanılmadır. Bir insan həyatı boyunca hər istədiyini əldə etmiş belə olsa, sonunda həyatı bir yerdə nöqtələniləcək. Və həqiqət sonsuz həyat olan axirətə addım atacaq. Bu səbəbdən yalnız dünyanın keçici bəzəklərini qazanmağa yönəlik bir həyat, Allahın diləməsi xaricində boşa keçmiş bir həyatdır.

Üstəlik belə bir həyatı özünə məqsəd əldə etmiş bir insanın dünyada istədiklərinə əskiksiz olaraq qovuşması mümkün deyil. Allahın yaratdığı qanuna görə, dünya üzərindəki varlıqlar zaman içərisində pozulmağa başlayarlar. Zamanın bezdirici təsiri istisnasız hər şey üzərində təsirini göstərir. Məsələn çox gözəl görnüşlü, xoş qoxulu bir meyvə bir neçə gün sonra yeyilməyəcək hala gələr; illərcə səy göstərərək əldə edilən bir ev sonunda köhnələr və istifadə edilməz vəziyyətə gəlir. Və ən önəmlisi dünyadakı hər şey kimi insan bədəni də zaman içərisində pozulmağa doğru sürətlə yol götürər. Zamanın gətirdiyi köhnəlməyi və vücudun yaşlılığa olan keçişini, bütün insanlar yaşamaq vəziyyətindədir. Saçların ağarması, müəyyən bir yaşdan sonra hücrələrin ölməyə başlaması, vücudu meydana gətirən üzvlərdə ortaya çıxan axsamalar, dərinin qırışması və digər çox əlamət insanın ölümə yaxınlaşdığnı xatırladan açıq dəlillərdəndir.

Yaşlanmanın yanında insanın ömrü, ən yaxşı ehtimalla ortalama 60-70 ildir ki qarşılaşılan çox hadisə ilə bu vaxt daha da qısala bilər: yol qəzası, ölümcül bir xəstəlik kimi faktorlar insanın heç gözləmədiyi bir anda həyatını itirməsinə səbəb ola bilər. Öncəki bölümdə də söz etdiyimiz kimi, insan nə qədər ölümü düşünməməyə, onu ağlından çıxarmağa çalışırsa çalışsın, qaçınılmaz sonla bir gün özü də qarşılaşar. İstər dünyanın ən gözəl insanı olsun, istər ən zəngini, istəsə də ən məşhuru hər insan ölüm həqiqətiylə üz-üzə gəlir. Bütün həyatını xərcləyərək əldə etdiyi mallar, mülklər, övladlar, dostlar onu ölümdən qoruya bilməz. Bu həqiqət Quranda belə xəbər verilər:

(Ya Peyğəmbər!) De: “(Qorxub) qaçdığınız ölüm sizi mütləq yaxalayacaqdır. Sonra siz gizlini də, aşkarı da bilənin (Allahın) hüzuruna qaytarılacaqsınız. O da sizə (dünyada) nələr etdiyinizi (bir-bir) xəbər verəcəkdir! (Cümə Surəsi, 8)

Bütün bunlar tək bir həqiqəti göstərir; dünya həyatı keçicidir və insanın həqiqi yurdu deyil. O halda insanın əsl hədəfi bu dünya deyil axirət olmalıdır. Ayədə belə buyrulur:

Sizə verilən hər hansı bir şey fani dünya malıdır. Allah yanında olan (axirət mükafatları) isə daha yaxşı və daha baqidir. O kəslər üçün ki, iman gətirib öz Rəbbinə təvəkkül edərlər. (Şura Surəsi, 36)

Dünya həyatının keçici olduğu və insanın da ölümlü bir bədənə sahib olduğu bu qədər açıqkən, üzərində düşünülməsi lazım olan çox önəmli bir mövzu ortaya çıxmaqdadır. Bu mövzu isə, insanın yaradılış məqsədidir. Allah, Quranda dünya həyatını yaratma məqsədini belə açıqlamaqdadır:

Hansınızın əməlcə daha gözəl olduğunu sınamaq (bəlli etmək) üçün ölümü və həyatı yaradan Odur. O, yenilməz qüvvət sahibidir, (çox) bağışlayandır. (Mülk Surəsi, 2)

Allah, Qurandakı çox ayə ilə insanın yaradılış məqsədinin Özünə qulluq etmək olduğunu və dünya həyatının da yaxşı ilə pislərin bir-birindən ayrılması üçün bir sınaq məkanı olaraq yaradıldığını bildirmişdir. Bu mövzuda bir başqa ayə belədir:

Biz yer üzündə olanları onun (sakinləri) üçün (və ya onun özünə məxsus) bir zinət yaratdıq ki, onlardan hansının daha gözəl əməl sahibi olduğunu yoxlayıb ayırd edək. (Kəhf Surəsi, 7)

İnsan, həyatı boyunca davamlı olaraq bir sınağa tabedir, heçbir şey təsadüfən meydana gəlməz. Əgər insan bunları qavraya bilməz və hadisələrin Allahdan müstəqil olaraq inkişaf etdiyini zənn etsə o zaman çox böyük bir səhvə düşmüş deməkdir. Çünki həyatın axışı içində inkişaf edən bütün hadisələr əslində Allahın bu adama özəl olaraq yaşatdığı bir imtahandır. Və insan bu imtahan qarşısında verəcəyi reaksiyalardan, edəcəyi davranışlardan məsul tutular. Bu davranışları və əxlaqı sonsuz həyatındakı mövqeyini müəyyən edəcək. Böyük və ya kiçik heç bir şeyin təsadüfən meydana gəlməyəcəyi, hamısının Allahın o adamın qədərində təqdir etdiyi hadisələr olduğu insanın ağlından çıxarmaması lazım olan ən vacib həqiqətlərdən biridir. İnsan bu həqiqəti unutmadığı vaxtda qarşılaşdığı hər şeyin özü üçün xeyir dolu olduğunu da unutmaz. Çünki hər şey Allahın təqdiri ilə gerçəkləşər. Bu vəziyyətdə insan hadisələrdəki xeyir və hikmətləri görmək, qısacası hər şeyi “xeyirə yozmaq” üçün öncəliklə dünya həyatının imtahan olduğunu ağlından çıxarmaması lazımdır.
(harun yahya HƏr şeydƏ xeyir görmƏk)