DAĞLARIN VƏZİFƏSİ



Quranda dağların mühüm geoloji funksiyasına işarə edilməkdədir: ''Yer onları silkələməsin, atıb-tutmasın deyə, orada möhkəm dağlar yaratdıq..'' (''Ənbiya'', 21/31).

Diqqət etsək, ayədə dağların yer üzündəki silkələnmə*lərin qarşısını alma xassəsinə malik olduğu xəbər verilməkdədir.

Quranın nazil edildiyi dövrdə heç bir insan tərəfindən bilinməyən bu həqiqət günümüzdə müasir geologiyanın kəşfləri nəticəsində ortaya çıxarılmışdır. Bu kəşflərə görə, dağlar yer qabığını əmələ gətirən çox böyük təbəqələrin hərəkətləri və toqquşmaları nəticəsində meydana gəlir. İki təbəqə toqquşduğu zaman daha möhkəm olanı o birinin altına girir. Üstdə qalan təbəqə qıvrılaraq yüksəlir və dağları meydana gətirir. Yəni dağların yer üzündə gördüyümüz kütlələri qədər yer altına işləyən böyük çıxıntıları da var. Elmi bir qaynaqda dağların bu quruluşu belə təsvir edilir: ''Qitələrin daha qalın olduğu bölgələrdə yer qabığı mantiya qatına dərinləməsinə sancılır''[41].

Bir ayədə dağların bu işinə ''dirək'' bənzətməsi qiyaslanaraq belə deyilir: ''Məgər Biz yeri döşək etmədikmi?! Dağları da dirək?!'' (''Nəbə'', 78/6-7).

Bu xüsusiyyətlər sayəsində dağlar yer təbəqələrinin birləşmə nöqtələrində yer üstünə və yer altına doğru uzanaraq bu təbəqələri bir-birinə geydirir. Bu şəkildə yer qabığını sabitləşdirərək onun maqma təbəqəsi üzərində, ya da öz təbəqələri arasında sürüşməsinə mane olur. Qısası, dağları taxtaları bir yerdə saxlayan mismarlara bənzədə bilərik.

Dağların bu sabitləşdirici xüsusiyyəti elmi ədəbiyyatda ''izostasiya'' termini ilə tanınır. İzostasiyanın mənası belədir: ''İzostasiya dağların yerin altında əmələ gətirdikləri cazibə qüvvəsi sayəsində yer qabığının ümumi tarazlığının təmin olunmasıdır''[42].

Göründüyü kimi, dağların müasir geologiya və seysmik araşdırmalar nəticəsində kəşf edilən çox həyati bir funksiyası yüz illər öncə endirilmiş olan Quran-i Kərimdə Allahın yaratmasındakı üstün hikmətə bir örnək olaraq verilmişdir. Başqa bir ayədə belə buyrulur: ''Allah göyləri, gördüyümüz kimi dirəksiz yaratmış, sizi yırğalamasın, atıb-tutmasın deyə, yerdə möhkəm durmuş dağlar bərqərar etmişdir'' (''Loğman'', 31/10).
(harun yahya Allah ağılla bilinir)

42. Webster's New Twentieth Century Dictionary, 2. edition "Isostasy", New York, s. 975